Son 70 yılda 3 defa sürgüneuğrayan ve 1944 yılında kanlı diktatör Stalin'in hışmına uğrayan ve sürgünetabi tutulan bir Türk grubu da Ahıska Türkleri'dir. Ahıska Türkleri bu kanlısürgünde SSCB'nin birçok bölgelerine dağıtılmışlar ve binlerce şehitvermişlerdir.
Ahıska Türkleri bugün 13 Cumhuriyetin 264 değişik bölgelerinde yaşamaktadırlar.Rusya Federasyonunu 28 yerleşim biriminde 70 bin, Kazakistan'da 145 bin, Azerbaycan'da106 bin, Kırgızistan'da 57 bin, Özbekistan'da 30 bin, Ukrayna'da 18 bin, Türkiye'de200 bin, çeşitli ülkelerde 3000 olmak üzere 629 bin Ahıska Türkü yaşamaktadır..Bunların sosyal, kültürel ve eğitimle ilgili pek çok problemleri mevcuttur.

Bulunduklarıülkelerde oluşturdukları kültür merkezlerinde Ahıskalılar kimliklerini korumamücadelesi vermektedirler.Özbekistan, Kazakistan ve Kırgızistan'da AhıskaTürklerinin kurduğu çok sayıda Türk Kültür Merkezinde bu çabagösterilmektedir.Özbekistan'da bulunan Ahıskalılara ait kültür merkezi, ÖzbekistanMedeniyet Vakfı bünyesinde 1992 yılı başında "Türk Medeniyet Merkezi"adı ile kurulmuştur. Merkezin başında Dr. Ömer Salman bulunmaktadır. KazakistanAhıska Kültür Merkezi 1991 yılında Dr. Tevfik Kurdayev Haşimoğlu tarafındanAlmatı'da kurulmuştur. Merkezde Türkçe, din bilgisi gibi dersler verilmektedir.Ayrıca merkez, Türkiye'den Kazakistan'a giden Türk vatandaşlarına da kapılarınıaçmaktadırlar.Kırgızistan'da bulunan Ahıska Türkleri tarafından 1991 yılındakurulan Türk Medeniyet Merkezi'nin başında eski milletvekili İzzet Maksudovbulunmaktadır. Bu üç merkezin stratejik açıdan önemleri çok büyüktür. Türk,Kazak, Kırgız, Özbek kardeşlikleri arasında nifak tohumları ekmek isteyenlerekarşı bu merkez mühim görevler üstlenebilecek yapılanmalar haline getirilebilir.

AhıskaTürkleri'nin neden sürgüne tabi tutuldukları tam 47 yıl gizli tutuldu. Gerekçeolarak bu 47 yıl boyunca ileri sürülen ise yalnızca tahmin edilen, varsayılangerekçelerdi... 1991 yılında sürgünle ilgili belgelerin önemli ölçüdeyayınlanmasıyla konu açıklık kazandı. SSCB'nin Halk İçişleri Komiseri Gürcüasıllı Lavrentiy Beriya, savaş sebebiyle bütün yetkileri elinde toplayan DevletSavunma Komitesi Başkanı Gürcü İ. V. Stalin'e gönderdiği teklif niteliğindekimektubunda (24 Temmuz 1944) "Gürcistan SSC'nin Türkiye sınırlı bölgelerindeoturan Türk nüfusun önemli bir kısmı yıllardır Türkiye tarafındaki akrabalarıylatemas etmek suretiyle muhaceret eğilimi içerisinde olup, kaçakçılık yapmakta, Türkistihbarat organları için casus angaje etme kaynağı oluşturmakta ve eşkiyaya insangücü temin etmektedir" diyerek, bu sebeple 16700 hanenin (86 bin kişilik nüfus,bazı kaynaklarda bu rakam 91 bin olarak ifade ediliyor, ayrıca 40 bin kişi de askerde)Ahıska bölgesinde Orta Asya'ya sürülmesini ve bunların yerine de Gürcistan'ıntoprak sıkıntısı çekilen kazalarından 7000 Gürcü hanenin iskan edilmesini teklifediyordu.

Bu teklifini birhafta sonrasında Stalin tarafından imzalanan yukarıda zikredilen tarih sayılı DevletSavunma Komitesi Kararıyla da "sürgün" başlıyordu. İşin ilginç tarafıBeriya'nın hazırladığı gerekçeli teklif ile Stalin'in imzaladığı gerekçelikararın aynı ifadelerden oluşmasıydı. Şüphesiz ki bütün bunlardan daha ilginçolanı gerek teklifte, gerek kararda yer alan iddiaların gerçek dışılığı veciddiyetten uzaklığıdır.

Türk topluluklarıiçerisinde kendi yönetimi olmayan tek Türk topluluğu olan Ahıska Türkleri kendiokulları ve yayın organları yoktur. Yeni yeni kültür merkezleri, dernek veya cemiyetkurmaya başlamışlardır. Geniş bir alana sürüldükleri halde Türklüklerindenhiçbir şey kaybetmemişler, bugüne kadar Türk adını şan ve şerefleyaşatmışlardır.

Dede KorkutKitabı'nda "Ak-Sıka" (Ak Kale), 481 yılına ait kayıtlarda"Akesga" adlarıyla anılan eski Oğuzlar beldesi Ahıska, Gürcüce "YeniKale" anlamına gelen Ahal-Thise'nin Türkçe ve Farsça şekli olarak dayorumlanmaktadır. İslamın ilk fetihleri esnasında Hz. Osman'ın hilafetine rastlayandönemde Şam valisi Muaviye'nin kumandanlarından Habib b. Mesleme tarafından elegeçirilen Ahıska, 1267-68 yıllarında da Moğolların hakimiyeti altına girmiş, dahasonraki yıllarda bölgenin yarı bağımsız valileri "Atabeğ"ler tarafındanyönetilmiştir.

Ahıska, AtabeğleriLala Mustafa Paşa'nın, Çıldır Savaşı (1578) sonunda Osmanlı idaresine girdiler.Son atabek Minüçihr Osmanlı'ya bağlılığını bildirerek müslüman oldu ve MustafaPaşa adını aldı. Bu tarihten sonra Ahıska yeni kurulan Çıldır eyaletinin merkezihaline getirildi ve tahriri yapıldı. Ancak, Çıldır'ın savaşlarda harap olmasıüzerine Ahıska eyalet oldu, bir ara Safevilerin de eline geçen şehir, 1635 yılındatekrar Osmanlı hakimiyetine girdi. 1828 yılında Rusların idaresine girinceye dek tam250 yıl Osmanlının serhat şehri olarak kalan Ahıska Türkiye sınırlarından kopuncabu bölgede yaşayan Serhat Türklerinin kötü talihi de işlemeye başladı.

1853-1856Osmanlı-Rus savaşı esnasında bir kısım Ahıskalı Osmanlı ordusuna yardımcıoldukları gerekçesiyle üzerlerinde yoğunlaşan baskılardan kaçarak Erzurum'asığındılar. Yine bu savaş sonrasında Kars'ın Osmanlı sınırlarındankoparılmasıyla Ahıska Türkiye sınırından bir hayli uzakta kaldı. Bu dönemde KuzeyDoğu Anadolu'dan Ahıska bölgesine doğru bir Ermeni göçü yaşandı.