İnsan Akıllı ve İnanan Bir Varlıktır
•İnsanı diğer canlılardan ayıran özellikleri nelerdir?
Yüce Allah evrende canlı ve cansız birçok varlık yaratmıştır. Allah’ın yarattığı canlı varlıklardan biri olan insan da, diğer canlılar gibi doğar, beslenir ve büyür. Her canlı gibi insanda ölümlüdür. İnsanı diğer canlılarla karşılaştırdığınızda birçok farklı özelliğinin olduğunu anlarız.
İnsan akıllı, düşünen, bilen, irade sahibi, özgür, sorumlu ve inanan bir varlıktır. Bütün bu özelliklerden dolayı insan diğer canlılardan farklı ve Allah’ın yarattığı varlıklar arasında seçkin bir yere sahiptir. Kur’anıkerim’de geçen “Biz, gerçekten insanoğlunu şan ve şeref sahibi kıldık”(İsra suresi, ayet 70) ayeti insanın üstün ve değerli bir varlık olarak yaratıldığını belirtmektedir.
İnsanı Diğer Canlılardan Ayıran Temel Özellikleri
İNSAN
AKILLI
ÖĞRENEN
İRADE SAHİBİ
ÖZGÜR
SORUMLU
İNANAN BİR VARLIKTIR
1. İnsan akıllı bir varlıktır.
Sözlükte düşünme, anlama ve kavrama anlamına gelen akıl, iyi ile kötü, doğru ile yanlış arasında tercih yapabilme yeteneğidir. Allah’ın insana verdiği en büyük nimetlerden biri olan akıl, insanı diğer canlılardan ayırana en temel özelliktir. Aklın insan açısından önemi nedir?
İnsan, aklı ile iyiyi kötüden, doğruyu yanlıştan, faydayı zarardan ayırt eder. Çevresinde olup bitenleri anlar ve değerlendirir. Olaylar arasında neden –sonuç ilişkisini kurar. Karşılaştığı güçlüklere çözümler üretir, böylece yeni şartlara uyum sağlayarak yaşamını kolaylaştırır. Tabiata egemen olmaya çalışır. Bilim aklın bir meyvesidir. İnsan aklı sayesinde diğer varlıklardan kolayca yararlanır, araç, gereçler üretir ve buluşlar yapar. En küçük şehirlerden dev sanayi ürünlerine, güzel sanatlardan mimariye kadar pek çok şeyi aklı sayesinde yapabilmiştir.
•İnsan akıllı, bununla birlikte düşünen, bilen, irade sahibi ve sorumlu bir varlıktır.
•Aklın temel işlevi düşünmektir. Bu nedenle insan aynı zamanda düşünen bir varlıktır.
•İnsan, bilen ve öğrendiklerini kavrayan bir varlıktır. O, öğrendiklerini konuşarak ve yazarak başkalarına aktaran bir varlıktır.
•İnsan, irade sahibi, özgür bir varlıktır. İrade, seçmek, istemek, yönelmek, tercih etmek ve karar vermektir. İrade insanın özgür bir şekilde hareket etmesini sağlar. İnsan, özgür iradesiyle hangi davranışlarda bulunacağına karar verir.
•İnsan, sorumlu bir varlıktır. Onun sorumlu olmasının temel nedeni akıllı, irade sahibi ve özgür bir varlık olmasıdır.
2. İnsan inanan bir varlıktır.
İnsanı diğer varlıklardan ayıran temel özelliklerinden birisi de inanan bir varlık olmasıdır. İnsanda yeme içme ve barınma gibi bedensel ihtiyaçları nasıl doğuştan geliyorsa, inanma duygusu da doğuştandır. Çünkü Allah insanı doğuştan inanma eğilimi olan bir varlık olarak yaratmıştır. Bu nedenle tarih boyunca insan yüce bir varlığa yönelme, ona inanma, sığınma ve ondan yardım dileme ihtiyacı hissetmiştir. Eski dönemlere ait sanat eserlerinde değişik şekilde yapılmış ibadet yerlerinin bulunması, bunun en açık göstergesidir.
•İnanmada bilginin önemi nedir?
İnanmak için önce bilmek, tanımak gerekir. Dinimizde Allah’a inanmanın bilgi ve düşünceye dayanması istenmiştir. Buna göre Allah’ın varlığına ve birliğine körü körüne değil, araştırarak, düşünerek inanmalıdır. Bu nedenle bilgi, araştırma ve düşünme İslam’da çok önemlidir.
•İnanmada sevginin önemi nedir?
İnanmak bilgi ve düşüncenin yanında sevgiye dayanır. Onun temelinde yürekten bir sevgi ve bağlanma vardır. Bu bağlanma, bize sayısız nimet ve yetenek veren Rabbimize olan sevgimizin bir ifadesidir. Zorlama ve korkutmayla inandım diyen bir kimse inanmış sayılmaz.
•İnanmada aklın önemi nedir?
İnsan inanan bir varlık olmasının yanında, aynı zamanda akıllı, irade sahibi ve düşünen bir varlıktır. Akıl, Allah’ın varlığını ve birliğini anlamada, doğruyu bulmada en önemli araçlardan biridir.
İnsan inanma duygusunun gereği olarak, aklı ile etrafında meydana gelen olayları, gökte ve yerde bulunan varlıkların nasıl niçin meydana geldiğini merak eder. Bu nedenle kendi varlığını ve çevresinde olup bitenler hakkında bilgi sahibi olmak ister. Özellikle kendisinin mükemmel yapısı, evrendeki düzen ve ahenk ona bir yaratıcının varlığını düşündürür. Böylelikle kendisini, çevresini ve Rabbini tanır. Rabbini tanıdıkça onu sever ve bağlanır.
•Dinimizde aklın önemi nedir?
Dinimiz bizden Allah’ın diğer canlılara vermediği akıl ve irade gücümüzü kullanarak Allah’ın varlığına inanmamızı istemektedir. Kur’an, insanın aklını kullanarak, varlık ve olaylar üzerinde düşünmesini, bunlardan anlam ve sonuç çıkarmasını ister. Birçok ayette gökler, ay, güneş ve yıldızlar, dağ ve denizler hakkında düşünmemiz öğütler. Sonları “akıllarını kullanmazlar mı?” “düşünmez misiniz,” “anlamaz mısınız?” şeklinde biten birçok ayet vardır. Ayrıca Hz. İbrahim’in aklı ile Allah’ın varlığına nasıl ulaştığını anlatılır.
