Din Anlayışındaki Farklılıklar Niçin Zenginliktir? 

İslam dini içinde meydana gelen görüş ayrılıkları, dinin farklı yönlerini açığa çıkarmış, görüşler arasındaki tartışmalar bu alanda zengin bir literatürün ortaya çıkmasına sebep olmuştur.

Dünyanın çeşitli köşelerinde yaşayan insanlar, İslam’ın temel inanç ve uygulama esaslarını, kendi kültürleriyle yoğurmuş, onları kendi örf ve adetleriyle şekillendirmişlerdir. Bunun neticesinde yüzlerce kültürü içinde barındıran zengin bir İslam medeniyeti ortaya çıkmıştır.

Konuyu daha iyi anlayabilmek için bir örnek verelim: Din, gökten inen yağmur gibidir. Yağmur suları yeryüzüne indiğinde bir bölümü yer altına iner, bazısı akarsu olur, akar; bazıları denizlere karışır. Pınarlarda kaynayan, kuyudan çekilen, derelerde çağlayan su, aynı sudur ancak suyun alındığı çevresel şartlar ona sinmiştir. Kimisi kireçli, serttir, kimisi yumuşaktır. Her birinin içimi farklı, damakta bıraktığı tat farklıdır. Bunlardan bazısı da su olma özelliğini kaybetmiş, içilmeyecek derecede kirlenmiş olabilir.

İşte din de Allah’tan gelir. İnsanlar yağmurun yağdığı yeryüzü gibidir. Kimi toplumlar onu içlerine alır sindirir, sonra bir pınar gibi bağrında kaynatır. Bazı toplumlar akarsu gibidir, onu alır ve coşkuyla başka toplumlara taşır. Bazı toplumlar da ne yazık ki bataklık gibidir, ilahi rahmeti bozar, kokuşmuş bir balçığa çevirir. Su, su olma özelliğini koruduğu sürece, nasıl su olarak değerlendiriliyorsa, İslam şemsiyesi altında kaldığı sürece farklı tatlardaki islamî anlayışlar, İslam olarak değerlendirilirler.

İnsanların farklı kabiliyet ve eğilimleri, onların bu alanlarda çalışmalar yapmaları, İslam’ın birçok boyutunun ortaya çıkmasına, gelişip serpilmesine neden olmuştur. Felsefe çalışan Müslümanlar okudukları felsefî görüşlerle İslam’ı karşılaştırmışlar ve İslam dini içinden bir İslam felsefesi çıkarmış, onu felsefî biçimde insanlara sunmuşlardır. Bazı Müslümanlar İslam’ın sembolik ve mistik yönüne ağırlık vermiş ve İslam’ı bu boyuttan değerlendirmiş, böylece insanları bu gün de cezbeden tasavvuf ortaya çıkmıştır.

Bazı Müslümanlar da İslam’ın uygulama ve idare boyutunu işlemiş ve büyük bir Hukuk sisteminin ortaya çıkmasına çabalamışlardır.

Müslümanlar kendi aralarındaki farklılıklara bir zenginlik olarak bakabilmişlerdir. Bu yüzden medreselerde her dala ve görüşe ait eserler okutulmuştur. Siyasi rekabetin yoğun olduğu dönemleri hariç tutarsak ayrı mezhepten olan insanlar, “ehli kıble” birleştirici formülüyle birbirlerine hoşgörü göstermişlerdir.

İslam toplumu içinden çıktığı halde, İslam içinde değerlendirilemeyecek görüşler ve düşünceler ortaya atan gruplar da olmuştur. Bu tür aykırı görüşlerde bulunan kimseler ya görüşlerini kanıtlarıyla ispatlamalı ya da görüşlerinden dönmelidirler.

Anlatmak istediğimizi özetlersek: Din içinde farklı görüşler ve anlayışların bulunması o dinin zenginleşmesini ve büyümesini sağlar. Dini zenginleştiren unsurlar değişik anlayışta olan insanların kendi görüşlerini anlatmak ve karşıt görüşte olanların görüşlerini çürütmek üzere yazdıkları kitaplar, tartıştıkları ilim meclisleri ve konuşmalar olmuştur. Bu çalışmalar neticesinde İslam dini içinde birçok mezhepler, akımlar ortaya çıkmıştır.