İzmir İktisat Kongresi

Geçmişi

23 Nisan 1920'de Ankara'da toplanan Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM), 2 Mayıs 1920'de 11 bakandan oluşacak hükümetin kurulması ile ilgili 3 numaralı kanunu kabul etmişti. Bu hükümette bir de İktisat Bakanlığı bulunmaktaydı.

Tasarlanmasında ve örgütlenmesinde İktisat Vekili Mahmut Esat'ın (Bozkurt) belirleyici rolü olan İzmir İktisat Kongresi, Mustafa Kemal'in açılış konuşmasıyla başladı, çalışmaları daha sonra Kâzım Karabekir yürüttü.

Bu kongrede Mustafa Kemal tarafından harf inkılabı için nabız yoklanması amacıyla; Kongre başlıkları içine latin harflerine geçilmesi de konulmuş; ancak Kazım Karabekir Paşanın, başlığın üzerini çizerek "Maarif Vekaletine Sevk" yazarak o günkü Milli Eğitim Bakanına sevketmesiyle bir süre daha gündeme gelmemiştir.

Hükümetin programında mali ve ekonomik meseleler üzerinde önemle durulacağı da belirtilmişti. Ancak 1920-1922 yıllarında Türkiye, Kurtuluş Savaşı içinde bulunduğundan, TBMM'nin bu dönemdeki başlıca amacı yurdu istiladan kurtarmaktı. Savaşın gerektirdiği nedenlerle de, hükümet o sıralarda üretim ve endüstriye yatırım yapacak durumda değildi. Ancak yönetici kadro zaferden sonra ilke olarak siyasi ve ekonomik bağımsızlığı öngörmüştü.

Lozan Konferansı'na ara verildiği sırada, İzmir İktisat Kongresi 1135 delege ile 17 Şubat-4 Mart 1923 tarihleri arasında toplandı. İzmir İktisat Kongresi'nde yeni Türkiye'nin ekonomik sorunları tartışıldı. Ayrıca, Lozan'da devamı istenen kapitülasyonlar ve diğer imtiyazların kabul edilmeyeceği ifade ediliyordu.

Sonuç olarak İzmir iktisat kongresi, Osmanlı İmparatorluğu döneminde gelir vergisinin yüksek oranlı olması ve özel mülkiyetin olmaması sebepleriyle oluşmamış, kapitalizmin 2 temel sınıfından biri olan burjuvazinin devlet eliyle yaratılması konusunda karar alınmıştır.

ALINAN KARARLAR

Hammaddesi yurt içinde olan endüstri kollarının kurulması,

Özel girişimcilerin desteklenmesi,

Yatırımcılara kredi sağlayacak bankaların kurulması,

Günlük tüketim mallarına öncelik verilmesi,

Özel teşebbüsün(Liberalizm) gücünün yetmediği durumlarda devletin(devletçilik) öncülük etmesi,

Önemli kuruluşların ulusallaştırılması,

Yerli malı kullanımı teşvik edilecek,(milliyetçilik)

Yerli malların kara ve deniz taşımacılığında ucuz tarife ile taşınması sağlanacak,(Yerli malının rekabet gücü artırılıyor.)

Gümrük vergileri yerli sanayiyi koruyacak şekilde düzenlenecek,

Demir yolu yapımı programa bağlanacak,

İşçi hakları genişletilecek. Sendikal haklar verilecek,(KPSS 2010 cıktı.)

Teknik eleman yetiştirilmeye önem verilecek,

Aşar vergisi kaldırılacak.

İzmir İktisat Kongresi'nin 2.si 1983, 3.sü 1992, 4.sü ise 2004 yılında yapılmıştır.