MEZOPOTAMYA UYGARLIKLARI

 

Mezopotamya, Dicle ile Fırat nehirleri arasında kalan bölgedir. İklimin elverişli olması, ırmaklarından sulamada yararlanılması, topraklarının verimli olması ve göç yolları üzerinde bulunması nedeniyle çok sayıda uygarlığa beşiklik yapmıştır. Mezopotamya Uygarlıkları Sümerlerin meydana getirdiği yüksek temeller üzerine kurulmuştur. Daha sonra Akadlar, Babilliler, Asurlar ve Elamlar bu kültürü devam ettirmişlerdir.

Ø Coğrafi özellikleri gereği, mimari eserlerin kerpiçten yapılması ve bölgenin sık sık istilaya uğraması nedeniyle, yapılan eserlerin bir çoğu günümüze kadar ulaşamamıştır.

 

SÜMERLER

 

Ø Asya’dan gelen kavimlerce kuruldu.

Ø Şehir devletleri halinde yaşayan Sümer halkını Patesi(Ensi) denilen rahip krallar yönetmiştir.

Ø M.Ö. 3500’lerde yazıyı kullanan ilk devlettir.

Ø Tarihte ilk kez yazılı edebiyat alanında yazılı eserler verdiler. (Yaratılış ve Gılgamış Destanı, Tufan Hikâyesi)

Ø Geometri ve aritmetiğin temellerini atmışlar, dört işlemi kullanmışlar, dairenin alanını hesaplamışlar ve çemberi 360 dereceye bölmüşlerdir.

Ø Ziggurat adı verilen tapınakların en üst katını gözlemevi olarak kullandılar.

Ø Ay takvimini kullandılar. Yılı 360 gün, ayları30’ar günden oluşan takvimdi. Gece ve gündüz 12’şer saatten ibaretti.

Ø Çok tanrılı dinlere inandılar.

Ø Ekonomik yaşamın temeli tarıma dayanır.

Ø Sümer ordusu atlı ve yaya birliklerinden oluşuyordu. Savaş arabaları ilk kez Sümerler’de kullanılmıştır.

Ø Gümüşü, para yerine senet kullanarak ticareti geliştirdiler.

Ø Önemli şehirleri Ur, Uruk, Kiş ve Lagaş’tır.

Ø Sümerlerde ilk yazılı kanunları yapan Lagaş Kralı Urgakina’dır. Yaptıkları kanunlarda aile hukukuna önem verdikleri görülür.

 

AKADLAR

 

Ø Arabistan’dan gelen Sami kökenli kavimler tarafından Orta Mezopotamya’da kurulmuştur.

Ø Tarihte bilinen ilk büyük imparatorluğu kurdular.

Ø Sümerlerin oluşturduğu kültürü Ön Asya’ya taşıdılar. Sümerlere son verdiler.

Ø Kral Sargon döneminde güçlü bir devlet olarak ortaya çıktı. (M.Ö.2350)

Ø Tarihte bilinen ilk düzenli orduyu kurdular.

Ø Düzenli orduları sayesinde kısa sürede Mezopotamya’ya hakim oldular.

Ø Dünyada bilinen ilk harita, M.Ö. 2200’de Akadlar tarafından çizilmiş Mezopotamya haritasıdır.

 

 

ELAMLAR

 

Ø Güneydoğu Mezopotamya’da M.Ö. 3000 de kuruldu.

Ø Güzel sanatlar, süsleme ve tarım sahasında ilerleme kaydetmişlerdir.

Ø Merkezi Sus şehridir.

Ø M.Ö. 7.yüzyılda Asurlular tarafından ortadan kaldırıldılar.

 

BABİLLİLER

 

Samilerin bir kolu olan Amurrular tarafından kurulmuştur. En büyük hükümdarı Hammurabi’dir. Hammurabi kendi adıyla anılan Hammurabi Kanunları’nı yapmıştır. II.Babil Devleti’nin en güçlü hükümdarı Nabukadnazer’dir. Babil Kulesi ve Asma Bahçeleri bu dönemde yapılmıştır.

Ø I.Babil Kralı Hammurabi, gücünü din yerine ordudan alan bir idare kurdu. Böylece dünyada ilk mutlak krallık (monarşi) ortaya çıkmıştır.

Ø I.Babil Devleti’ne M.Ö. 1550 yılında Hitit kralı Murşili son vermiştir.

Ø II.Babil Devleti’ne M.Ö. 539 yılında Persler son vermiştir.

Ø Hammurabi Kanunları, ceza, mülkiyet ve ticaret hukukunu içine alıyordu. Çok sert olan ceza kanunları kısas esasına göre yapılmıştı. Hammurabi kanunlarına göre insanlar, üstün insan, sıradan insan ve köle olmak üzere üçe ayrılıyorlardı.

Ø Çok tanrılı dinlere inanmışlardır.

 

ASURLAR

 

Ø Mezopotamya medeniyetlerindendir.

Ø M.Ö. 2000’lerde Anadolu ticaret kolonileri kurarak ticareti geliştirmişlerdir.

Ø Kaya oymacılığında ilerlemişlerdir.

Ø Hammurabi Kanunları’ndan daha sert ceza kanunları hazırlamışlardır.

Ø M.Ö. VII. yüzyılda Medler ve Babilliler tarafından ortadan kaldırıldı.

Ø Karum denilen pazar yeri kolonileri kurmuşlardır. En büyük Karum, Kayseri-Kültepe’deki Kaniş’tir.

Ø Sürekli ve düzenli ordular bulundurdular.

Ø Çok tanrılı dinlere inanmışlardır.

Asurlar, Sümerlerin çivi yazısını Anadolu’ya taşıyarak, Anadolu’da tarihi çağları başlattılar