Şehzade Mustafa Olayı

Şehzade Mustafa, I. Süleyman'ın Mahidevran Sultan'dan olan ilk çocuğudur. Şehzade Mustafa yetişkinliğe ulaşınca Osmanlı geleneğine uyarak Amasya'ya vali olarak gönderildi. Gene gelenek olduğu üzere annesi Mahidevran Sultan da oğluyla birlikte Amasya 'ya gitti. Şehzade Mustafa'nın I. Süleyman'ın en büyük oğlu olması ve sevilen bir şehzade olması nedeniyle babasından sonra tahta çıkması bekleniyordu. Ancak Süleyman 1553 yılında oğlu Mustafa'yı kendisini tahttan indirmeyi planladığı inancıyla Ereğli ovasında boğdurttu

Şehzade Mustafa çok iyi eğitilmiş bir şehzade, çok cesur ve başarılı bir askerdi de aynı zamanda. Halk ve asker nezlinde de çok sevilirdi.

Şehzade mustafa kanuni'nin beş oğlundan biridir. Şehzade Mehmet'in ölümünden sonra, tahtı haketmesine rağmen hürrem sultan ve damat rüstem paşanın kanuni'ye yaptıkları baskı sonucu boğdurulur

kimi aydınlara göre Osmanlının yukselısten duraklamaya
gecısındekı donum noktası sehzade mustafanın hurrem sultanın entrikaları sonucu kanuni tarafından 38 yasında bogdurulmasıdır. halk tarafından cok sevılen sehzade mustafanın oldurulmesı osmanlıda ınfıal yaratmıstır. ve 1600 lerde baslayacak olan celali ayaklanmalarına on ayak olmustur.

cellatlar saldırdığında kendisini perdenin arkasından izleyen babası kanuni'ye "yerin cehennem olacak baba" diye haykırmıştır.

Rivayete göre Kanuni infaz sırasında orada bulunarak olayı izlemiş öldürülmesinden sonra başında yas tutmuştur. Ve ölene kadar Mustafa’nın pişmanlığıyla yaşamıştır.

hürrem'den doğma kardeşlerinden cihangir'in şehzade Muıstafa nın öldürülmesi üzerine üzüntüden öldüğü, bayezid'in ise hürrem'e* "o bizim güvencemizdi, şimdi yaşıyor olmanın sebebi annem olmandır" demiştir

Sultan mustafa'da da denir. ordu ve halk tarafından cok sevilirdi. hatta bu asiri sevgi sonunu da hazirladi. kendi oglunun padisah olmasini isteyen aleksandra lisovska ile yonetimde daha etkili olmak isteyen rüstem pasa'nin birlikte hazirladigi bir komplo sonucunda kanuni tarafindan idam ettirildi. rustem pasa onun muhrunu calarak onun kaleminden cesitli mektuplar hazirlamis ve bunlari daha sonra kanuni ye teslim etmistir. olumu ardindan halk ve ordu da rustem pasa yi yerinden etmis lakin onun yerine gelen ve cok iyi bir sadrazam olan damad kara ahmet paşa da rustem pasa nin entrikalarindan nasibini alacak ve idam edilerek yerini tekrar ona birakacaktir. sultan mustafanin arakasından pek cok agıt ver mesriye yazilmis devletin kotu gidisi bu olaya baglanmıstır.

1. taçyalılı yahyanın şehzade mustafa hakkında yazdığı şiir

MEDED meded bu cihanın yıkıldı bir yanı
Ecel celalileri aldı Mustafa Han'ı
Dolundu mihr-i cemali bozuldu erkanı
Vebale koydular al ile al-i Osman'ı

Yalancının o kuru bühtanı, buğz-ı pinhanı
Akıtdı yaşımızı yakdı nar-ı hicranı

N'olaydı görmeye idi bu macerayı
Yazıklar ane ki reva gördü bu re'yi gözüm
Nesim-i subh gibi yerde koyma ahımızı
Hakaret eylediler nesl-i padişahimizi

Bunun gibi işi kim gördü kim işitti aceb
Ki oğluna kıya bir server-i Ömer-meşreb
ilahi cennet-i firdevs ana durağ olsun
Nizam-ı alem olan padişah sağ olsun

boğdurulması anadolu'da büyük yankı uyandırmıştır. halk ve asker tarafından sevilen bu şehzade o kadar saygı duyulan biridir ki boğdurultuktan sonra akasından halk ağıtlar yakmıştır. hatta düzmece mustafa'lar peydah olmuştur. sultan süleyman bile oğlunun arkasından içli şiirler yazmıştır. nihat genç anadolu halkının tepkisini şöyle dile getirir. 'anadolu bu olaydan sonra merkeze her zaman mesafeli durdu. hep anadolu'nun yüreğinde bir acı olarak kaldı mustafa'nın boğdurulması.

Şehzade Mustafa Kanuni Sultan Süleyman’ın’Hürrem Sultan dan olmayan iki oğlundan biridir. Şehzade Mehmet kendi eceli ile öldükten sonra Hürrem Sultan için kendi oğlu Şehzade Bayezid’e tek rakip olarak Şehzade Mustafa kalmıştır.


Devlet idaresinde ilk defa kadın nüfuzu, Kanuni’nin eşi Hürrem Haseki Sultan ile girmiş ve son derece zarar vermiştir. Kanuni döneminde en liyakatli Veliaht-Şehzade olan, devlet adamları ile halk ve ordu tarafından çok sevilen Şehzade Mustafa’nın idamı, büyük bir hukuki haksızlık olduğu gibi devletin istikbali için de çok uğursuz bir olay olmuştur. Kanuni’nin (kızı Mihrimah Sultan’ın kocası) damadı Hırvat asıllı Rüstem Paşa ile (Ukrayna’da bir bölge olan) Rutenya’lı bir papazın kızı olup 9-10 yaşında esir alınan eşi Hürrem Sultan’ın (Aleksandra Lisovska) entrikaları ve padişahı uzun yıllar içinde yanıltmaları ve inandırmaları sonucunda; devlet, bürokrasi, ordu ve toplum içinde sosyo-psikolojik yönden derin etkileri olan, devletin yıkılışının başlangıcı sayılabilecek hatalı eylem ve davranışlar meydana gelmiştir.