ARKEOLOG
TANIM
İnsanın dünya üzerinde görülmesinden ortaçağa kadar geçen süreç içinde insana ilişkin her türlü kalıntı ve buluntuyu, doğal çevre ile insan arasındaki ilişkileri, yüzey, sualtı araştırmaları ve kazılarla ortaya çıkaran, inceleyen, değerlendiren ve koruyan kişidir.
GÖREVLER
Eski çağlardan günümüze kalmış toprak veya su altındaki eserleri gün ışığına
çıkarmak için kazılar yapar,
Kazılardan elde edilen eserleri temizler,
Parça eserlerin yapıştırılmasını (konservasyon), bakım-onarım restorasyonunu
yapar,
Eserlerin kaydını tutar, korunmasını sağlar ve halkın bilgisine sunar,
Kültür Bakanlığında çalışması durumunda; kazılarda gözlemci olarak
görevlendirilebilir,
Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurullarının SİT alanı
belirleme çalışmalarına temel
oluşturan raporlar hazırlar,
Korunması gereken kültür ve tabiat varlıklarını saptar ve kaydını tutar, bunlara
yönelik koruma ve restorasyonlar konusunda kararlar çıkarılmasını sağlar,
Çevresindeki antik kentlerin (ören yerlerinin) belirli aralıklarla denetimini
yapar,
Müzelerde çalışanlar koleksiyoncuların denetimini yapar.
KULLANILAN ALET VE MALZEMELER
Spatula (ucu sivri küçük mala),
Kazma, kürek, el arabası,
Keski,
Jeolog çekici,
Dişçi aletleri,
Su terazisi,
Fırça, süpürge,
Kaldıraç,
Vinç, kepçe,
Fotoğraf makinesi,
Metre,
Ölçüm, çizim araç-gereçleri,
Kimyasal maddeler, Sondaj aletleri.
ÇALIŞMA ORTAMI VE KOŞULLARI
Arkeologlar görevlerine göre değişik ortamlarda çalışırlar. Araştırma yapan arkeologlar, çoğunlukla okuyarak, yazarak görev yaparlar, yaz aylarında kazı çalışmalarını açık havada yürütürler. Müzelerde çalışanlar için çalışma ortamı temiz ve sessizdir. Bir kazıda ilginç bir parçanın bulunması ve ait olduğu dönemin belirlenmesi uzun ve zahmetli bir çaba sonucunda gerçekleşir ve bu durum kişiye büyük bir mutluluk verir. Arkeologlar; eski çağ tarihçisi, heykeltıraş, mimar, topograf, teknik ressam, fotoğrafçı, epigraf (yazıt okuyan kişi) gibi meslek elemanlarıyla sürekli iletişim halinde çalışırlar.
MESLEK EĞİTİMİ
MESLEK EĞİTİMİNİN VERİLDİĞİ YERLER
Meslek eğitimi üniversitelere bağlı fakültelerin “Arkeoloji”ve “Arkeoloji ve Sanat Tarihi” bölümlerinde verilmektedir.
MESLEK EĞİTİMİ
MESLEK EĞİTİMİNE GİRİŞ KOŞULLARI
Arkeoloji eğitimine girebilmek için;
Lise veya dengi okul mezunu olmak,
Yükseköğretime Geçiş Sınavı (YGS) ve Lisans Yerleştirme Sınavı ’nda (LYS) “Arkeoloji” lisans programı için yeterli “TM-3” puan almak.
Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi (ÖSYM) Tercih Bildirim Formunda “Arkeoloji” lisans programı ile ilgili en az bir yükseköğretim programını tercih etmek gerekmektedir.
Bu yükseköğretim programında öğrenim görmek isteyen adaylar liselerin Türkçe Matematik alanından mezun iseler YGS ve LYS sonuçlarına göre ÖSYM tarafından yapılan yerleştirme işleminde diğer alanlardan mezun olanlara göre daha yüksek bir ağırlıklı puan elde etmekte ve öncelikle yerleştirilmektedirler.
Arkeoloji ve Sanat Tarihi eğitimine girebilmek için;
Lise veya dengi okul mezunu olmak,
Yükseköğretime Geçiş Sınavı (YGS) ve Lisans Yerleştirme Sınavı ’nda (LYS) “Arkeoloji ve Sanat Tarihi” lisans programı için yeterli “TS-1” puan almak.
Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi (ÖSYM) Tercih Bildirim Formunda “Arkeoloji ve Sanat Tarihi” lisans programı ile ilgili en az bir yüksek öğretim programını tercih etmek gerekmektedir.
Bu yükseköğretim programında öğrenim görmek isteyen adaylar liselerin Sosyal Bilimler, Edebiyat, Sosyal Bilimler ve Edebiyat, Dil ve Edebiyat ve Genel Kültür alanlarından mezun iseler YGS ve LYS sonuçlarına göre ÖSYM tarafından yapılan yerleştirme işleminde diğer alanlardan mezun olanlara göre daha yüksek bir ağırlıklı puan elde etmekte ve öncelikle yerleştirilmektedirler
EĞİTİMİN SÜRESİ VE İÇERİĞİ
Mesleğin eğitim süresi 4 yıldır. Arkeoloji ve Sanat Tarihi Bölümü kendi içinde Prehistorya, Protohistorya ve Önasya Arkeolojisi, Klasik Arkeoloji ve Sanat Tarihi Anabilim Dallarına ayrılmaktadır. Arkeolog unvanı ise ilk üç anabilim dalı mezunlarına verilmektedir.
Prehistorya Anabilim Dalı' nda insanlığın doğuşundan (Yontma Taş Çağı), Cilalı Taş Çağı (Neolitik) na kadar süren uzun dönemin eğitim-öğretim ve araştırması yaptırılmaktadır.
Protohistorya ve Önasya Arkeolojisi Anabilim Dalı' nda ise; Önasya (Mezopotamya, Suriye, İran, Anadolu, Kıbrıs) da Neolotik Çağdan başlayarak çivi yazısının kullanıldığı çağları da içine alan bir dönemin eğitim-öğretim ve araştırması yaptırılmaktadır. Ağırlıklı olarak Kuzey ve Güney Mezopotamya' da gelişen ve geniş bir etki alanı olan Sümer, Akad, Eski Babil ve Asur Sanatı işlenmektedir. Çivi yazısı kullanan bu kavimlerin bıraktığı maddi kültür kalıntılarının her türü kronolojik (tarihsel) bir dönem içinde ve karşılaştırmalı olarak incelenir. Önasya ülkelerinin kilit noktasında bulunan Anadolu'nun ön tarih ve tarih çağlarının başlangıcından MÖ 6. yüzyılın ortalarına kadar erişen zaman içindeki arkeolojisi okutulan derslerin önemli bir grubunu oluşturmaktadır
Klasik Arkeoloji Anabilim Dalı ise; Anadolu ve Anadolu dışında gelişmiş olan Yunan, Roma ve Geç Antik Uygarlıklarının eğitim-öğretim ve araştırmasını konu olarak almıştır. MÖ 2000' in sonundan Bizans dönemine kadar ki insan elinden çıkan her türlü maddi kalıntı ile uğraşan; bunun yanı sıra, insanın çevre ile olan ilişkilerini, sosyal ve ekonomik durumunu ve insan ile ilgili her türlü konuyu inceleyen bir daldır.
Arkeoloji alanında eğitim veren bu anabilim dallarının birinci sınıfında, temel kavramlar ve terimler öğretilmektedir. Arkeoloji alanında eğitim veren bu anabilim dallarının birinci sınıfında temel kavramlar ve terimler öğretildikten sonra diğer sınıflarda her anabilim dalı kendi konusu çerçevesindeki insanlığın sosyokültürel yapısını ve kültür ortam ilişkilerini işler.Klasik arkeolojide Yunanca ve Latince öğretilmektedir. Dönem özelliklerinin incelendiği heykel, seramik, mimari, tarihi coğrafya vb. dersler verilmektedir. Öğrenciler yaz aylarında kazı çalışmalarına katılabilir, müzelerde araştırmalar yapabilirler.
EĞİTİM SONUNDA ALINAN BELGE-DİPLOMA VE UNVAN
Eğitimini başarı ile tamamlayanlara "Lisans Diploması" ve "Arkeolog" unvanı verilir.
ÇALIŞMA ALANLARI VE İŞ BULMA OLANAKLARI
Arkeologların çalışma alanları; Üniversiteler (öğretim görevlisi veya araştırmacı olarak), Müzeler ve Anıtlar Genel Müdürlüğü' ne bağlı çeşitli müzeler, kültür ve tabiat varlıklarını koruma kurulları, özel müzeler, Vakıflar Genel Müdürlüğü ve Maden Tetkik Arama Enstitüsüdür.
Arkeologların çalışma alanı oldukça dardır ve personel alımı sınırlıdır. En çok istihdam alanı sağlayan Kültür Bakanlığı yılda 10-15 civarında Arkeolog almaktadır.
Kendisini yetiştirmiş iyi derecede bir yabancı dil bilen arkeologlar, profesyonel turist rehberi olarak da çalışabilirler.
MESLEKTE İLERLEME
Lisans eğitimini tamamlayan kişiler üniversitelerde görev almak isterlerse araştırma görevlisi sınavında başarılı olmaları gerekir. Bu şekilde göreve başlayan kişiler doktora derecesi aldıktan ve gerekli çalışmaları tamamladıktan sonra yardımcı doçent, doçent ve profesör olarak meslekte ilerleyebilirler.
Belli bir alanda uzmanlaşabilir. Bunlar; eski tunç çağı eserleri, konservatör (yarım eserlerin yapıştırılması), sikke (numismat), arkaik dönem heykeltıraşlığı, Helenistik çağ mimarisi, seramik, vb. alanlardır.
