İletişim Adresi

   
  ORHAN YILDIZ
  iran Turkleri
 


İRAN  TÜRKLERİ


X. asrın son çeyreğinden XX. asrın ilkçeyreğine kadar yaklaşık 950 yıl, İran ya Türk hakimiyetinde ya da Türk hanedanıidaresinde bulunan ve orada iskân olunan Türklerin ülkesidir. Dolayısıyla Türklerinve Türk kültürünün en kesif olduğu ülkelerin başında İran gelmektedir. Bugünİran nüfusunun yarıya yakınını teşkil etmesine rağmen Türkler İranlılarınşövence tutumları yüzünden dil ve tarihlerini öğrenme ve kullanmada en gerikalmış Türk kitlesini teşkil etmektedir. Bin yıla yakın Türk idaresi altındayaşamanın verdiği eziklik yüzünden İranlılar belki de Türklere en kötü muameleyiyapan milletlerin başında gelmektedir.

Müslüman bir ülke olan İran'ın nüfusu 60 milyon civarında bulunmaktadır. Bunüfusun 25 milyona yakınını Türkler, 30 milyona yakınını İranlılar (Farslar) ve5 milyona yakınını da diğer etnik gruplar teşkil etmektedir. İranlılar ülkenüfusunun yarıya yakınını teşkil eden Türkler'e kendi dillerinde okuma yazmafırsatı vermemektedir ki bu her türlü insani ve milletlerarası hukuka aykırı birtutumdur.

İran'da yaşayan Türklerinönemli kısmını Azerbaycan Türkleri teşkil etmektedir. Bilindiği gibi Azerbaycan'ınkuzey kısmı XIX. asrın ilk çeyreğide Ruslar tarafından işgal edilmiştir. 8 milyonayakın Azeri Türkü kuzeyde müstakil Azerbaycan Cumhuriyeti'nde yaşamaktadır. GüneyAzerbaycan ise İran idaresi altında bulunmaktadır. Yüzölçümü 107.000 km2 olanGüney Azerbaycan'da 20 milyonu aşkın Türk yaşamaktadır. Güney Azerbaycan'ınTürkler ile meskun olan belli başlı yerleşme merkezleri şunlardır: Tebriz, Hoy,Erdebil, Urumiye, Selmas, Maku, Meraga, Astara, Culfa, Merendi, Halhal ve Soğukbulak.

Türkler'in Azerbaycan'akitleler halinde yerleşmeleri Selçuklular zamanında olmuştur. Bir ara Moğolllar'ınidaresi altında kalan Azerbaycan ondan sonra uzun süre Türkler tarafından idareedilmiştir. Timurlular, Ak-Koyunlular ve Kara-Koyunlular idaresi Azerbaycan'da Türkkültürünün iyice yerleşmesini sağlamıştır. Böylece Azerbaycan tamamıyla birTürk ülkesi olmuştur.

Daha öncekiaraştırmalarımızda da belirtildiği gibi Azerî Türklerinin tarihinde en büyükhadise, Şiiliği benimseyen bir zümrenin Erdebil'i merkez edinerek Şii mezhebini biraksiyon haline sokmasıdır. Şii zümrenin liderliğini yapan Şeyh Safiyyüddin'intorunlarından İsmail bu mezhebi siyasî emelleri için yeniden organize ederek önceAzerbaycan'a sonra da bütün İran'a hakim olmuştur. Kurduğu devlete ve hanedanadedesinin adını veren İsmail Şah olarak hem Azerî Türkleri'nin ve hem deTürk-İslam dünyasının kaderine tesir eden bir siyasetin öncüsü olmuştur. Şahİsmail'in kurduğu Safevi hanedanı iki buçuk asra yakın (1500-1735) AzerîTürkleri'ni ön plânda tutmuştur. Fakat Safeviler'in Şiiliği devamlı aksiyon halindetutması hem Azerî Türkleri ile Osmanlı Türkleri'nin kaynaşmasına mani olmuş, hemde Türkistan Türkleri ile Osmanlı Türkleri arasında geçit vermez bir köprü gibiuzandığı için bu iki Türk diyarının bir birleriyle olan münasebetlerininkopmasına sebep olmuştur.

Bu ise Türk dünyasındabirliğin kurulmasına menfi yönde tesir etmiştir. Safevi hanedanının diğer menfi birtesiri de İranlılar arasında Şiiliğin kuvvetli bir şekilde yayılmasınısağlamasıdır. Sonunda İran Şiiliği milli hüviyetini koruma aracı olarakkullanmış ve İslam dünyasında birliğin teşekkülüne mani bir engel halinegelmiştir. İran bununla da yetinmemiş Şiiliği diğer İslam ülkelerine de yaymağaçalışmıştır ki bu da İslam âleminde ayrı bir huzursuzluğa sebep olmuştur. Buhaliyle İran, İslam dünyası içinde daima ayrılık ve parçalanma mihrakı halinegelmiştir.

     ANA SAYFAYA DÖN   

KONUNUN BAŞINA DÖN

 
 
Z i Y A R E T C i - D E F T E R i
orhanyildiz.tr.gg
A N A - S A Y F A Y A - G i T
 
 
Bu web sitesi ücretsiz olarak Bedava-Sitem.com ile oluşturulmuştur. Siz de kendi web sitenizi kurmak ister misiniz?
Ücretsiz kaydol