Türklerin Müslüman Oluşu 

Türklerin İslam’dan Önceki Dinleri

Türklerin asıl dini Gök Tanrı inancı idi. Orhun Kitabeleri’nde de belirtildiği gibi bütün kâinatı yaratan Gök Tanrı idi. Türk hükümdarlarına kut verip, iktidar sahibi yaptığına inanılan güç de Gök Tanrı idi. Bugünkü Tanrı sözcüğü, Orhun Kitabeleri’nde Tengri veya Tengiri biçiminde geçmektedir. Bu sözcük, bazı söyleyiş farklılıklarıyla hemen hemen bütün Türk lehçelerinde kullanılmıştır.

Türk inanışına göre gök ve yer yedişer kat yaratılmıştı. Tanrı göğün son katında otururdu. Yerin ve göğün ortasında insanlar ve diğer canlılar yaşardı. Tanrıdan başka kutsal olan şeyler de vardı, ama bunlar Tanrı değildi, Tanrı tekti. Türkler için Gök Tanrı çok önemli idi. Çünkü onlara güç verdiğine, onları zafere ulaştırdığına ve millete hayat verdiğine inanırlardı. Nitekim Asya Hun Hükümdarı Mete Han, MÖ 176 yılında Çin imparatoruna gönderdiği bir mektupta, kendisinin Tanrı tarafından tahta çıkarıldığını belirterek, askerî zaferlerini Gök Tanrı’nın yardımıyla kazandığını belirtmiştir.

Gök Tanrı inancına göre Gök Tanrı; can veren, yaşatan ve öldüren, insanlara yol gösteren, insanların varlıklarına hükmeden, cezalandıran ve mükâfatlandırandır. Gök Tanrı’nın isteği ile hakan tahta geçmiştir. Tanrı, hakanın emirlerine uymayanları cezalandırırdı. Kut’a layık olmayanlardan verdiği, bağışladığı kutu geri alırdı.

Türklerde güçlü bir ahiret inancı vardı. İyi insanların uçmağı denilen cennete, kötü insanlarında tamu denilen cehenneme gittiklerine inanırlardı. Gök Tanrı inancında din adamlarına kam adı verilirdi. Kamlar halk içinde saygı görürlerdi. Ancak din adamları imtiyazlı bir sınıf halinde değillerdi, devlet yönetiminde de rol almazlardı. Gök Tanrı dinindeki tek tanrı inancı, gelecekte Türklerin İslâm dinine girmelerini kolaylaştıran önemli bir neden olmuştur. (MEB Tarih 5 kitabından alınmıştır.)

Tengricilik ya da Göktanrı dini tüm Türk ve Moğol halklarının, şimdiki inanç sistemlerine katılmadan önceki inancıdır. Tengri'ye ibadet etmenin yanında Animizm, Şamanizm, Totemizm bu inancın ana hatlarını oluşturur. Tengri, bugünkü Türkçedeki Tanrı sözcüğünün eski söyleniş şeklidir.  Türklerin eski dini hakkında daha fazla bilgi için tıklayınız.

Türklerin İslam’a Girişi

Emeviler döneminde Müslüman orduları Maveraünnehir’e kadar ilerlediler. Burada yaşayan Türkler doğuda bulunan Çin ile savaş halindeydi. Batı tarafından İslam ordusu gelince, onlarla da savaşmak zorunda kaldılar. Topraklarının bir bölümü Müslümanların eline geçti.

Emevi devleti Abbasilerle siyasi çekişme içindeydi. Abbasiler Türklerle birlik olup 750 yılında Emevi devletini yıktı. Bu olaydan sonra Araplarla Türkler arasında bir yakınlaşma oldu.

Bir yıl sonra Abbasilerle Çinliler arasında savaş çıktı. Talas Savaşı adı verilen bu çarpışmada Türklerin çok yararları oldu. Böylece Türklerle Araplar arasındaki yakınlaşma arttı. Türkler İslam’ı kendi dinlerine yakın buldular. Aralarında Müslüman olanların sayısı armaya başladı.

Devlet olarak İslam’ı ilk kabul eden Türkler Karahanlılardır. Karahanlılar 930 yılında İslamiyeti resmen kabul etmişlerdir.

Türkler Müslümanlığı kabul ettikten sonra, İslam’ın öncülüğünü yaptılar; onu dünyanın her tarafına yaydılar.