TARİH BİLMİNİN YÖNTEMİ
Bir sonuca ulaşmak için, bilim ve mantığa uygun araştırma yapmak bir tarihçinin vazgeçemeyeceği yöntemdir. Bir tarihçi bulduğu kaynak ve verileri titiz bir inceleme yaparak, kesin bir yargıya varmadan yeni bilgi ve belgelerin de bulunabileceğini düşünerek çalışmalarını yapar.
Bir tarih araştırmasında takip edilen yöntemler şunlardır:
A. KAYNAK ARAMA (BELGE BULMA)
Tarihi bir olayı doğru olarak anlamaya yarayan her türlü malzemeye kaynak ya da belge denir.
Önce olayla ilgili kaynak aranır.
Kaynaklar (belgeler) ikiye ayrılır:
Yazısız Belgeler
İlk insandan günümüze kadar ulaşan, insan eliyle yapılmış ilkel taş ve madeni araçlar, kabartmalar, heykeller, lahitler, çeşitli eşyalar, coğrafi yer isimleri, çeşitli destan ya da efsaneler vs.
Yazılı Belgeler
Tabletler, yazılı taş ve kemikler, deri ve papirüs üzerine yazılmış yazılar, anıtlar, kitabeler, mühürler, paralar, fermanlar, kitaplar, dergiler, gazeteler vs.
Kaynaklar; ana kaynaklar (birinci elden) ve ikinci elden kaynaklar olmak üzere ikiye ayrılır.
Ana (Birinci Elden) Kaynaklar
Bir tarihi olaya en yakın ve bu olayı belgeleyen kaynaklardır. Doğrudan doğruya olayı yaşayan ve olayla ilgili çağdaş yazarların verdikleri eserlerdir.
İkinci Elden Kaynaklar
Birinci elden kaynağın bilgilerinden yararlanılarak meydana getirilen kaynaklardır.
Yapılacak çalışmanın değeri ana kaynağa yakınlığı ölçüsündedir.
B. VERİLERİ TASNİF, TAHLİL, TERKİP (SENTEZ) VE TENKİT ETME
TASNİF
Ulaşılan verilerin zamana, mekâna ve konuya göre bölümlere ayrılarak düzenlenmesine tasnif, sınıflandırma denir. Sınıflandırmada en önemli husus, belgelerin güvenilirlik derecesidir. Birinci elden kaynak öncelikli olmalıdır. Sınıflandırmada kronolojik sıra önemlidir.
Tasnif üçe ayrılmaktadır.
Uzunluğuna Tasnif: Tarihi bulguları geçtikleri zamana göre sınıflandırmadır.
Enine Tasnif: Tarihi bulguları geçtikleri yer ve coğrafyaya göre sınıflandırmadır.
Analitik Tasnif: Tarihi bulguları konularına göre sınıflandırmadır.
TAHLİL
Araştırmacının elde ettiği bilgilerin ve bulguların güvenilirliğinin karşılaştırma yaparak çözümlenmesi, incelenmesidir.
TENKİT
Kaynakların kullanılmadan önce işe yarayıp yaramadığı, gerçek veya sahte yahut üzerinde oynanıp oynanmadığının araştırılmasıdır.
TERKİP (SENTEZ)
Araştırmacı yukarıdaki aşamaları geçtikten sonra, ayrı olan düşünce veya verileri birleştirmeye terkip (sentez) denir.
Terkip yaparken şunlara dikkat edilmelidir:
· Olay üzerinde daha önce çalışma yapılmış mıdır?
· Olayın meydana geldiği zamanın şartları nelerdir?
· Şüpheli veri var mıdır? Başka verilerle karşılaştırılmalıdır.
· Kaynakça verilerek okuyucunun kontrol etmesini sağlamalıdır
|
