SPORDA SAKATLANMALAR VE İLK YARDIM

Açık yara

En sık görülen spor sakatlanmalarından biridir. Genelde açık alanlarda yapılan hareketli sporlarda ya da salondaki makineler nedeniyle ortaya çıkabilir. Çoğu zaman göz ardı edilir, oysa enfeksiyon kapma riski çok yüksektir. Böyle bir durumda yarayı önce içme suyuyla temizleyin. Yaraya bulaşmış toz, toprak gibi etkenleri zorla temizlemeye çalışmayın. Temizleme işleminden sonra yarayı dezenfekte edin. Yaranın üzerini bir tülbentle kapatarak, sargı beziyle sarın. Eğer tetanoz aşısı olmadıysanız, hemen bir doktora başvurun. İyileşme süresi yaranın büyüklüğüne bağlıdır. Bu süre içerisinde yaranın gerilmemesine dikkat edin.

Adale sorunları

Adale sorunlarının başında burkulma veya adale yırtılması gelir. Eklemlerdeki bağların ya da çevresindeki dokuların ani ve ters bir hareketle gerilmesine ve bazen yırtılmasına burkulma adı verilir. Burkulma en çok ayak ve el bileği eklemlerinde görülür. Burkulan eklemde önce şiddetli ağrı duyulur, sonra birkaç saat içinde eklem çevresinde şişlik ve kızarıklık oluşur. Burkulan bölgenin soğutulması, bandaja alınması ve 1-2 saat kadar yükseğe kaldırılması gibi basit önlemler şişmeyi engeller. Soğutulan bölgede damarlar büzülünce kan akımı dört kat azalır. Soğutma uygulaması 5-6 dakikadan uzun sürmemelidir. Her uygulama arasında 7-8 dakika beklenmeli ve uygulamanın toplam süresi 24 saati aşmamalıdır. Aksi takdirde bölge soğuktan olumsuz etkilenir.

Baş yarılması

Spor sırasında gerçekleşebilecek böyle bir kaza ihmale gelmez! Öncelikle yarayı hemen temizlemek ve açık yarada olduğu gibi dezenfekte etmek önemlidir. Temiz bir tülbent veya mendille hafifçe kompres yaparak kanı durdurmaya çalışın. Yaraya pamuk sürmeyin. Çünkü pamuk yapışarak enfeksiyona yol açabilir. Eğer yarıklar 1 cm'den daha büyükse mutlaka bir doktora başvurun. Genelde baştaki yarıklar, eğer dikiş atılmışsa da 10 gün içerisinde iyileşir.

Bayılma

Dolaşım yetmezliği bayılmanın en sık karşılaşılan nedenleri arasındadır. Bayılmadan önce çoğunlukla baş dönmesi ve göz kararması hissedilir. Oksijensiz kalma, aşırı kansızlık, aşırı soluma, kan şekeri düşmesi, beyin damarlarında tıkanma ya da daralma, bunaltı, histeri gibi ruhsal nedenlere bağlı olarak da bayılma ortaya çıkabilir. Spor salonunda bayılan kişiyi hemen yatağa ya da yere yatırılmalıdır. Hastanın başı, vücudunun geri kalan bölümüne göre daha alçakta olmalıdır. Bunun için hastanın bacaklarının ve kalçalarının altına yastık konabilir. Giysilerin sıkan bölümleri gevşetilmelidir. Böylece hastanın yeterli hava alması ve kan dolaşımının düzenlenmesi sağlanır. Tam bilinç kaybı varsa, hasta bir yana döndürülür ve çenesi hafifçe yukarı kaldırılır. Bundaki amaç; mide sıvısının ağıza doğru geri gelerek, bu sıvının solunum yollarına kaçmasını ve hastanın boğulmasını önlemektir.

 Burun kanaması

Burna darbe alınması veya top çarpması sonucunda sık sık burun kanaması görülür. Böyle bir durumda başınızı öne doğru eğin ve ensenize nemli soğuk bir bez koyun. Eğer kanama birkaç dakika içerisinde durmazsa, burun deliklerinizi bir miktar pamukla tıkayın. Şiddetli kanama varsa veya aşırı ağrı hissediliyorsa (büyük bir olasılıkla burun kırılmıştır) bir doktora başvurulması gerekir. Kanama durduğu anda iyileşme gözlenir.

Diz Sakatlanmaları

Diz sakatlanmalarını önlemek için öncelikle yapmanız gereken spor ya da egzersiz yaparken dizlerinize odaklanmamanız ve hafifçe bükmeniz. Egzersizi mümkün olduğu kadar yumuşak bir yüzeyde yapın. Eğer egzersiz esnasında zıplıyorsanız, ilk pozisyonunuza dönerken dizlerinizi hafifçe bükün. Ayağınıza tam oturan, yumuşak tabanlı ve esnek ayakkabılar giyin. Bacak hareketleri yaparken dizlerinizi 90 dereceden fazla bükmeyin. Böylece dizde meydana gelebilecek sakatlanmaları önlemiş olursunuz.

Eklem Burkulması

Burkulma; eklemlerdeki bağların veya çevresindeki dokuların ani ve ters hareketler sonucu gerilmesi veya yırtılması sonucu meydana gelir. Bu durum en çok ayak ve el bileği eklemlerinde görülür. Burkulan eklem önce şiddetli bir şekilde ağrımaya başlar. Burkulmadan birkaç saat sonra ise eklem çevresinde şişlik ve kızarıklık oluşur. Burkulan eklem hemen tedavi edilmelidir. Bölge öncelikle soğuğa tutulmalı (üzerine buz veya içi soğuk suyla dolu bir kap koyabilirsiniz), daha sonra bandajlanarak 1-2 saat boyunca yükseğe kaldırılmalıdır. Böylece şişmeyi büyük ölçüde engelleyebilirsiniz. Soğutma işlemi 10-15 dakikadan uzun sürmemeli, her uygulama arasında 3 saat beklenmeli ve uygulamanın toplam süresi 24 saati aşmamalıdır. Bandajlama işleminden önce burkulan bölgeye merhem sürülmesi de iyileşmeyi hızlandırabilir.

Gerilme ve Kopmalar

Sprain; bağın, strain ise tendon ve kasın zedelenmesidir. Hafif, orta ve şiddetli derecede zedelenme meydana gelebilir. Hafif vakalarda bölgede hassasiyet ve şişlik görülür. Böyle durumlarda soğuk uygulaması yapılır ve bölge bandajlanır. Orta derecede zedelenmelerde yırtık ve bağ gevşekliği söz konusudur. Buz, bandaj ve istirahat uygulanmalıdır. Şiddetli derecede olanlarda uzmana başvurulur, gerekirse cerrahi müdahale yapılır.

Kramp

Kramp kasların ani ve ağrılı bir şekilde gerilmesidir. Kramp en sık baldır kaslarında meydana gelir. Sıkı çorap lastikleri veya dar ayakkabılar da krampa yol açabilir. Kramp giren bölgeyi rahat bir konuma getirerek gevşetici masajlar yapın. Birkaç dakika içinde kaslar normale dönecektir. Kramp anında şiddetli müdahaleden kaçının. Ağrı uzun sürerse bölgenin üzerine nemli ve sıcak bir havlu örtün.