Osmanlı Dönemi Fotoğraf Sanatı
19 yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu politik, kültür ve sanat, askeri ve ticari yönlerden Avrupa’dan etkilemeye başladı ve Batıya dönük bir politikayı esas aldı. Toplumun beğenileri değişti. Resim, mimari ve müzikte gelenekselin yanısıra, Osmanlı toplumunda elit zümreyi oluşturan entellektüel, bürokrat ve saray çevrelerine Batı zevki girmeye başladı.
19 yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu politik, kültür ve sanat, askeri ve ticari yönlerden Avrupa’dan etkilemeye başladı ve Batıya dönük bir politikayı esas aldı. Toplumun beğenileri değişti. Resim, mimari ve müzikte gelenekselin yanısıra, Osmanlı toplumunda elit zümreyi oluşturan entellektüel, bürokrat ve saray çevrelerine Batı zevki girmeye başladı.
Fotoğrafın bulunuşu ilk kez, Takvim-i Vekayi gazetesinin 28 Ekim 1839 Pazartesi günkü 186. sayısında duyuruldu.
1839 yılının Ekim ayında, Fransız ressam Horace Vernet (1789-1893), yeğeni Charles Marie Bouton ve Daguerreotypist Goupil Fesquet (1806-1893), Marsilya limanından yola çıkarak dünyadaki ilk fotografik geziye başladılar. Suriye, İskenderiye, Kahire, Sina, Filistin, Tyre, Saidon, Deir El Kamar, Şam, Kudüs, Nazareth, Beyrut ve Baalbeckden sonra, 4 Şubat 1840da İzmire vardılar. Fesquet tarafından hazırlanmış olan anı defterinde, 13 Şubat 1840da Iena gemisinin bordasından çekilen İzmirin Daguerreotypelarından söz edilmektedir.
1840 yılında İngiliz William Churchillin yabancı basından aktardığı yazılarla yayınına başlayan Ceride-i Havadis Gazetesinin 25 Ağustos 1840 Salı günü 47. sayısında, Daguerrein ticari amaçla çoğalttığı makinasından söz edilmekteydi.
Söz konusu yıllarda matbaa ve baskı tekniği gelişmediğinden, çekilen fotoğrafları gazetelerde, mecmualarda ve kitaplarda göstermek olanaksızdı. Bu nedenle fotoğraflanan görüntüler ara tonlar verilerek yeniden ressamlar tarafından çizilerek basılı yayınlara aktarıldı. Fotoğraftan tekrar çizim yolu ile hazırlanmış ilk kitap Excursions Daguerriennes: Vues et Monuments Les Plus Remarquables du Globe 1840 ve 1844 yılları arasında Pariste N.P. Lerebours tarafından yayımlandı. Bunlar Avrupa ve Ortadoğunun çeşitli yerlerinden saptanmış görüntülerdi.
İslam mimarisi üzerine araştırmalar yapan Joseph Philbert Girault de Prangey (1804-1892), Ortadoğuda 1842-1845 yılları arasında 1000in üzerinde Daguerreotype çekti. Bunlardan yapılan illüstrasyonlar 1846da Pariste Monuments Arabes dEgypte de Syrie, et dAsie-Mineure Dessines et Mesures de 1842 a 1845 adı ile basıldı. Fransız asıllı Kompanın 1842 yılında İstanbula geldiği ve Beyoğlu Belvüde çalıştığı, Ceride-i Havadis gazetesinin 16 Temmuz 1842 Cumartesi günkü 95. sayısında duyuruldu. Fransız yazar Maxime du Camp (1822-1894), 1843de İzmir, Efes ve İstanbulda çektiği fotoğraflarını, 1848de Pariste, Souvenirs et Paysages dOrient: Smyrne, Ephese, Magnesie, Constantinople, Scio adlı kitabında yayımladı. Jacob August Lorent (1813-1884), 1842 yılında İstanbuldan başlayarak, İzmir, Mısır, Kudüs, Karadenize yaptığı seyahatini, 1845 yılında Wanderungen im Morgenlande 1842-1843 adlı kitabında yayımladı.
Ernest de Caranza, 1852de İstanbula geldi ve Anadolu yarımadasını gezerek pekçok Calotype çekti. Bunlardan 55 adedi ile hazırladığı albümü Sultan Abdülmecide takdim ederek, Sultan Fotoğrafçısı ünvanını almayı başardı. Yine aynı yıl Alfred Nicolas Normand (1822-1909), İstanbulun 16 X 21 cm boyutunda Calotypelarını çekti. İrlandalı John Shaw Smithin (1811-1873), 1852 yılında çektiği Pera fotoğrafı, iki negatiften oluşmuş, bilinen en eski çiftli baskıdır.
Francis Frith (1822-1898), İzmiri 1860lı yıllarda gezdi ve yörenin fotoğraflarını çekti. 37 fotoğraflık albümün ilk sayfasına, Türk kostümleri içinde kendi portresi de basıldı. Francis Bedford (1816-1894), Galler Prensi VII. Edwardın Türkiye ve Ortadoğuya 1862de yaptığı geziye katılarak, Wet Collodionlar çekti. Bu gezinin fotoğrafları, Londrada Day&Son tarafından basıldı. Arkeologlar için bulunmaz bir hazine olan Küçük Asya toprakları, fotoğrafla uğraşan ve eski eserlerle ilgilenen gezginlere fotoğrafın bulunuşu ile birlikte yeni bir çalışma olanağı sunmuştu.
1861de George Perrot, mimar Edmond Guillaume ile Anadolu’ya arkeolojik bir gezi düzenledi. 1862de Pariste Exploration Archeologique de la Galatie et de Bithynie adında bir kitap yayımladılar. Jules Delbetnin fotoğraflarıyla yayımlanan bu kitapta verilen bilgiler, arkeologlara yol gösterici oldu.
Fransanın Osmanlı İmparatorluğundaki elçisi Marquis de Moustierin akrabası olan A. de Moustier, 1862 yılında İstanbuldan başlayarak, Marmara Bölgesi ve kuzey Egenin çeşitli görüntülerini çekti. Bu fotoğraflar, gravür tekniği ile hazırlanarak, 1864de Le Tour de Monde adlı 15 ciltlik kitabın içinde yayımlandı.
Felix Bonfils (1831-1885) ve oğlu Adrien Bonfilsin (1861-1929) Beyrutta fotoğraf stüdyoları vardı. Baba-oğul, İstanbul ve Anadolu’nun fotoğraflarını da çektiler. Askeri öğrenimde üç boyutlu eşyanın doğru görüntüsünü yakalayabilmek amacı ile, Batı tarzında ilk resim dersleri Mühendishane-i Berri-i Hümayunun 18. yüzyılda programına alınmıştı. 19. Yüzyılda fotoğraf derslerinin eklendiği bu okulda öğretmenliği, ressam sınıfından mezun olan öğrenciler yaptılar.
