İletişim Adresi

   
  ORHAN YILDIZ
  ENGELLi
 


ENGELLİ

Engelli, kelimesinin tanımı :

1-) Engel ile karşılaşan , belli bir takım sınırlamalarla Engel olunmuş ; Engellenmiş

2-) Doğuştan veya sonradan meydana gelen hastalıklar, sakatlıklar (vücudun görsel/işlevsel/zihinsel/ruhsal farklılıkları) öne sürülerek, toplumsal/yönetsel tutum ve tercihler sonucu yaşamın birçok alanında kısıtlanan, engellerle karşılaşan kişi.

Kavram Karmaşası (Engelli-Sakat-Özlüler

Her biri farklı anlam ifade etse de, toplumun geneli tarafından aynı anlamdaynış gibi kullanılmaktadırlar. Oysa 'sakat' kelimesi vücudunda hasta veya eksik bir uzuv/organ olma halini (yani fizyoanatomik bir durumu)ve vücudun organını kaybetmesi durumunu ifade ederken, 'engelli' kavramı, günlük yaşama dair temel (eğitim, ulaşım, erişim vb) planlamalar yapılırken (herkesin göz önüne alınmaması sonucu) sakatların mağdur duruma düşürülmesini ifade eder. Bir başka ifadeyle, herkesin kolayca yararlandığı( olumsuz) haklardan (toplu ulaşım, eğitim, kamu binalarından/hizmetlerinden vb.) yararlanamama durumunda sakatlığın değil, engellenmişliğin/engelleyenin sorunsallaştırılması için 'engelli' kavramı yaratılmıştır.

Günümüz sosyal bilimlerinde konuyla ilgili iki ana bakış açısı vardır. Bunlardan biri Medikal Model, diğeri ise Sosyal Model'dir. Medikal Model, özürü olan bireye ya da sakat kişinin yaşantısına değil, 'sakatlığa' odaklanır. Yani sakatlığı daha en baştan sorun olarak ele alır ve sakatlığı düzeltmeye çalışır. Sosyal Model'de ise sakatlık hali ikinci plana itilerek, 'çevresel, fiziksel, mekansal koşullar toplumsal tutumlarla birlikte bireyi engelli kılmaktadır' denir. Yani Sosyal Model sakatlığı değil, engellenme halini sorunsallaştırır ve o hali düzeltmeye uğraşır. Bir anlamıyla Sosyal Model, Medikal Model'in antitezi gibidir. Sakatlığı olan kişilerin yaşadığı problemlere dikkat çekmek için 3 Aralık Dünya Engelliler Günü, 10-16 Mayıs da Türkiye Sakatlar Haftası olarak belirlenmiştir.

Engelli Hakları

Engelli hakları kavramı engelli kişilerin yaşam seviyesini artırmayı amaçlar. Amerika'da 1970'lerde ortaya çıkıp başka ülkelere yayılan Bağımsız Yaşam (Independent Living) hareketi, engelli kişilerin kendileri hakkındaki imajlarını, örgütlenmelerini ve ülkelerinin toplumsal politikalarını etkilemiştir. Bu yönde mücadele veren bazı kişiler, sağlıklı pek çok kişinin de hayatlarının bir noktasında kaza, hastalık veya geç gelişen kalıtsal bir durumdan dolayı engelli duruma düşebileceğini hatırlatmak için "geçici olarak gücü kuvveti yerinde" (İngilizce temporarily able-bodied ) terimini kullanırlar.

Kalkınmış ülkelerde engellilikle ilgili gündemde artık engellilerin bakımının mali boyutu değil, onların toplum hayatının her boyutuna katılıp katkıda bulunabilmesine olanak sağlama konusu vardır.

Şöyle de söylenebilir aslında: Dil yaşayan bir şeydir ya... Eskiden sakatlığın kendisi sorunken, daha doğrusu toplumsal algı sakatlığı sorun olarak görüp, onu düzeltmeye çalışırken, şimdi sakatlığı olan kişilere bakış değişti. Bir anlamda sakatlar duruma el koyup, “bizim sorunumuz sakat olmamız değil, ayrımcılığa uğrayıp engellenmemiz”, demeye başladı. Böyle olunca, dil de ‘sakat’lıktan çıkıp, engelli kılınma/olma halini sorun yapmak için, ‘engelli’ diye dönüşmeye başladı. Yani evet, biz sakatız, ama sakatlığımızın "bir önemi yok" ve sakatlığımızın öne çıkarılmasını istemiyoruz. Çünkü bizim sorunumuz, ellerimizin-ayaklarımızın-gözlerimizin olup olmaması değil, bu farklılığı bahane eden toplumun bize karşı (bilerek ya da bilmeyerek) ayrımcı/ötekileştirici/dışlayıcı/engelleyici tutum takınmalarıdır.

Bir anlamıyla 'engelli' demek, topluma dönüp: “birileri rahat değil!” demek. Hatta, toplumu harekete geçirmek... İşte çağdaş Engelli Hareketi bu bakışla ortaya çıkmış ve mücadelesini sürdürmeye de devam etmektedir..

Engel Grupları

Engelliliğin çeşitli şekilleri olabilir. Bunlar şu şekilde kategorize edilebilir:

Teknik olarak Engelli : bir hastanın hastalığı oluşurken erken teşhisi ve tedavi sonrası olası fiziki durumunun bu hastalıktan en az düzeyde etkilenmesi , bu hastayı Teknik olarak Engelli Statüsününün Yasal haklarında yararlanmasına olanak sağlar.

Fiziksel

Mobilite bozuklukları

Solunum bozuklukları

Duyusal

Görme bozuklukları

İşitme bozuklukları

Zihinsel

Duygusal bozukluklar

Sosyal bozukluklar

Kavramaya/Algıya ait

Öğrenme Bozuklukları

Dikkat yetersizlikleri/eksiklikleri

Dünya Sağlık Örgütü, hastalık ve sakatlığın sonuçlarını sınıflandırmak için 2001 yılında İşlevsellik, Sakatlık ve Sağlığın Uluslararası Sınıflandırması (International Classification of Functioning, Disability and Health) ile bu konuda standart bir dil oluşturup sağlık sorunlarını hem bireysel hem toplumsal düzeyde sınıflandırmaya başlamıştır.

M.E.B. ve Özel Eğitim Kurumları

Milli Eğitim Bakanlığı, (tüm öğrencilerin birarada olduğu Karma Eğitim veren okulların yanı sıra) aşağıda temel başlıkları sıralanan kurumlarda özel eğitim ve rehabilitasyon hizmeti vermektedir.

- Görme Engelliler Okulları

- İşitme Engelliler İlköğretim Okulları

- İşitme Engelliler Meslek Liseleri

- Ortopedik Engelliler İlköğretim Okulları

- Ortopedik Engelliler Meslek Liseleri

- Eğitilebilir Zihin Engelliler Okulları

- Öğretilebilir Zihin Engelliler Okulları

- Yetişkin Zihin Engelliler İş Eğitim Merkezleri

- Otistik Çocuklar Eğitim Merkezleri

- Kaynaştırmalı eğitim Okulları

- Bilim ve Sanat Merkezleri (BİLSEM)

- Hastane İlköğretim Okulları

- Rehberlik ve Araştırma Merkezleri (RAM)

- İlk öğretim okullarında özel sınıflar

- Sipastik özürlü ilköğretim ve orta öğretim okulları

Türkiye'de Engelliler

Engellilerin engelsiz yaşama taleplerinin artması ve toplumun giderek bilinçlenmesine paralel olarak toplum hayatına katılmalarını kolaylaştıracak kanun, yönetmelik ve kurumlar çoğalıp gelişmektedir. Türkiye Sakatlar Derneği toplumu bilinçlendirmek ve bilgilendirmek üzere çalışan başlıca kuruluştur, sakat haklarına yönelik kanunların yürürlüğe girmesinde önemli rolü olmuştur. Bu kanunlardan bazıları şunlardır:

İş Kanunu, orta boy işletmelere, engelli işçilere uygun iş verme zorunluluğu getirir;

İl Özel İdaresi Kanunu, özürlülerin oy kullanmasına yönelik kolaylıkları düzenler;

25369 sayılı yönetmelik, işyeri bina ve eklentilerinde alınacak sağlık ve güvenlik önlemlerini belirtir.

Türkiye Bedensel Engelliler Spor Federasyonu ve İşitme Engelliler Spor Federasyonu engellilerin spor faaliyetlerine katılmalarına önayak olan kuruluşlardır. Başkent Görme Engelliler Spor Kulübü ve Bursa Sağırlar Spor Kulübü Derneği de engellilerin spor faaliyetlerine olanak sağlayan kurumlar arasındadır.

Türkiye'de engellilere yardım amacıyla kurulmuş pek çok vakıf mevcuttur (Vakıf listesi).

Vakıf listesi

Altı Nokta Körler Vakfı

Altınokta Körlere Hizmet Vakfı

Anne Ve Bebek Sağlığı Vakfı

Anne Ve Çocuk Eğitim Vakfı

Bedensel Engellileri Güçlendirme Vakfı

Belediyeler Planlama Hizmetleri Vakfı

Çanakkale Spastik Özürlü Çocuklar Eğitim Vakfı

Çocuk Sağlığını Koruma Vakfı

Çocuk Vakfı

Dost Yaşam Down Sendromu Vakfı

Eğitilebilirler Eğitim Ve Rehabilitasyon Vakfı

Fizik Tedavi Ve Rehabilitasyon Vakfı

Fiziksel Engelliler Vakfı

İçev İşitme Engelli Çocukları Eğitim Vakfı

İstanbul Büyükşehir Belediyesi İstanbul Vakfı

İşitme Özürlü Çocukları Eğitim Ve Araştırma Vakfı

İzev İstanbul Zihinsel Engelliler İçin Eğitim Ve

Dayanışma Vakfı

Konya Ortopedi Vakfı

Körlere Işık Vakfı

Malatya Zihinsel Özürlü Çocukları Koruma Ve Yetiştirme Vakfı

Özürlüler Vakfı

Ruh Hastalıklarını Readaptasyon Derneği

Sevgi Zihinsel Engelliler Yardım Ve Dayanışma Vakfı

Sevgi Zihinsel Yetersiz Çocukları Araştırma, Eğitme Ve Kazandırma Vakfı

Spastik Felçlileri Koruma Ve Güçlendirme Vakfı

Spastik İle Muhtaç Çocuklar Kültür, Sanat, Spor Ve Sosyal Yardımlaşma Derneği

Todev Türkiye Otistiklere Destek Ve Eğitim Vakfı

Turizm Geliştirme Vakfı

Turizm Ve Seyahat Acentaları Vakfı

Türk Aile Sağlığı Ve Planlaması Vakfı

Türkiye Böbrek Nakli Ve Diyaliz Hastalarına Hizmet Vakfı

Türkiye Eğitim Gönüllüleri Vakfı Başkanlığı (Tegv)

Türkiye Engelliler Vakfı

Türkiye Güçsüzler Ve Kimsesizlere Yardım Vakfı

Türkiye Körler Vakfı

Türkiye Özürlüler Eğitim Ve Dayanışma Vakfı

Türkiye Sakatları Koruma Vakfı

Türkiye Spastik Çocuklar Vakfı

Türkiye Trafik Kazaları Yardım Vakfı

Zihinsel Yetersiz Çocukları Yetiştirme Ve Koruma Vakfı

Çoalan Sipastik, Engelli, Zekasız Koruma Vakfı

Tıp

Tıpta fizik tedavi (fizyoterapi rehabilitasyon) sakatlıkların fiziksel yolla, ortopedi de cerrahi yolla tedavisiyle ilgilenir. Biyomedikal mühendisliğin ilgi alanlarından biri sakatlar için protez tasarımıdır. Engelli kişilerin yapamadıkları işleri yapmalarına olanak sağlayan cihazlar Destek teknolojisinin konusudur. Faaliyet terapisi engelli kişilere gündelik hayatlarını bağımsız bir şekilde yaşamaları için yetenekler kazandırır

Engellilere Sağlanılan kolaylıklar (+) pozitif ayrımcılık

yerel yönetimler tarafından toplu taşıma hizmetinden bedava ya yararlana bilirler

THY % indirimli iç ve dış hatlardan yararlanabilirler

Şehirlerarası Otobüs yolculukları P indirimden yararlanabilirler

Kamu hizmetleri, Sağlık hizmetleri,Sosyal hizmetler vs. Sıra beklemeyip öncelikten yararlanırlar.

Devlet tiyatrolarını ücretsiz izlerler.

Sakatlık Aylığından yararlanabilirler

Sosyal Güvence anlamdın 15 yıl iş günü çalışıp en alt düzeyden emekliye ayrılma hakkına sahiptirler.

Kaldırımlarda toplu taşıtlarda çıkmaları için özel yerler vardır

...

     ANA SAYFAYA DÖN   

KONUNUN BAŞINA DÖN

 
 
Z i Y A R E T C i - D E F T E R i
orhanyildiz.tr.gg
A N A - S A Y F A Y A - G i T
 
 
Bu web sitesi ücretsiz olarak Bedava-Sitem.com ile oluşturulmuştur. Siz de kendi web sitenizi kurmak ister misiniz?
Ücretsiz kaydol