Çevre kirliliği

Çevre kirliliği. Çevre; dünya üzerinde yaşamını sürdüren canlılarının hayatları boyunca ilişkilerini sürdürdüğü dış ortamdır. Diğer bir deyişle "ekosistem" olarak tanımlanabilir.

Hava, su ve toprak bu çevrenin fiziksel unsurlarını, insan, hayvan, bitki ve diğer mikroorganizmalar ise biyolojik unsurlarını teşkil etmektedir.

Doğanın temel fiziksel unsurları olan, hava, su ve toprak üzerinde olumsuz etkilerin oluşması ile ortaya çıkan ve canlı öğelerin hayati aktivitelerini olumsuz yönde etkileyen cansız çevre öğeleri üzerinde yapısal zararlar meydana getiren ve niteliklerini bozan yabancı maddelerin hava, su ve toprağa yoğun bir şekilde karışması olayına "çevre kirliliği" adı verilmektedir.

Gelişen teknolojinin yaşamımıza getirdiği rahatlık yanında, bu gelişmenin tabiata ve çevreye verdiği kirliliğin boyutu her geçen gün hızla artmaktadır. Yaşamı daha mükemmel hale getirmek, daha sağlıklı ve uzun bir ömür sağlayabilmek amacına dönük bu gelişmelerin, gerek kırsal, gerek kentsel alanlarda olsun, doğal kaynakları bozduğu su, hava, toprak kirlenmesine yol açtığı, bitki ve hayvan varlığına zarar verdiği son yıllarda inkar edilemez bir gerçek haline dönüşmüştür.

Hava kirliliği

Atmosferde toz, duman,ve saf olmayan su buharı şeklinde bulunabilecek kirleticilerin, insanlar ve diğer canlılar ile eşyaya zarar verebilecek miktarlara yükselmesi, “Hava Kirliliği” olarak nitelenmektedir. Havayı kirleten maddelerin sınır değerleri (havada zararlı olmayacak derecedeki en yüksek değerleri), her ülkenin ilgili kuruluşları tarafından yönetmeliklerle belirlenir. Kirletici maddelerin niteliğine göre, canlılara vereceği zarar şekil ve dereceleri de değişir. Hava kirliliğine karşı alınabilecek önlemler, kirlilik kaynağına göre (fabrika, termik santral, konutlar, taşıt araçları) çok çeşitlidir. Bu önlemler başta eğitim alınmak üzere teknik, hukuksal önlemler olmak üzere başlıca 3 grupta toplanabilir. Bir çok ülkenin hava kirliliğinin sınırı vardır fakat gelişmiş ülkeler bu sınırı aşmaktadır.

HAVA KİRLİLİĞİNİN İNSAN ÜZERİNDE ETKİLERİ

İnsan fiziki ve psikolojik sağlığını olumsuz etkiler

Binalar ve açıktaki diğer yapılara zarar vererek ekonomik olumsuzluklara neden olur

Bitki gelişimini kısıtlar, dolayısı ile ekosistem yapısını bozar

Bir kısım hava kirleticileri yere indikten sonra toprak yapısını bozar

Küresel ısınmaya neden olur

Ozon tabakasına verilen zararla doğal yaşam şartlarının değişmesine neden olur

HAYVANLAR ÜZERİNE ETKİLERİ

Hayvanların hava kirliliğinden etkilenmesi solunum yoluyla ve beslenme sırasında aldıkları kirletici maddelerden kaynaklanmaktadır. Gıdalar yoluyla alınan kirleticilerin etkisi havadan solunum yoluyla alınandan daha önemlidir. Özellikle gıdaların büyük payı vardır. Kirleticilerden etkilenen yörelerde yetiştirilen yem bitkileri kirletici kimyasal maddeleri emilme yoluyla etkilemekte, bitki dokusunda biriken kirleticiler beslenme sırasında hayvanların vücuduna girmektedir. Et, süt ve yumurtasından yaralandığımız hayvanların kirlenmeden etkilenmesi onların ürünlerini yiyerek beslenen insanlara dolaylı olarak yönelmektedi

BİTKİLER ÜZERİNE ETKİLERİ

Hava kirliliğinin bitki örtüsü üzerindeki etkilerini görmek amacıyla çeşitli araştırmalar yapılmıştır. Bu konudaki en yoğun çalışmalar “asit yağışları”nın ormanlar üzerindeki etkileri üzerinedir. Almanya ‘da ortaya çıkan orman ölümleri büyük oranda asit yağışlarından kaynaklanmıştır. Binlerce hektar alan ormansız kalmıştır.

EŞYALAR ÜZERİNE ETKİLERİ

Eşyalarve binalar üzerine etkileri günlük yaşamda pek fark edilmemekle birlikte hava kirliliğinin kullandığımız eşyalar, giysiler ve yapılar üzerinde de etkileri vardır. Kirletici gaz ve tozlar havanın nemi ile birleşerek ortamda asidik etkiler yaratır. Kumaş, metal ve ahşap eşyalar üzerinde etkili olur. Binaların dış cephelerinin kararmasına ve aşınmasına neden olur.

Su kirliliği

Su kirliliği, istenmeyen zararlı maddelerin, suyun niteliğini ölçülebilecek oranda bozmalarını sağlayacak miktar ve yoğunlukta suya karışma olayıdır. Konutlar, endüstri kuruluşları, termik santraller, gübreler, kimyasal mücadele ilaçları, tarımsal sanayi atık suları, nükleer santrallerden çıkan sıcak sular ve toprak erozyonu gibi süreçler ve maddeler su kirliliğini meydana getiren başlıca kaynaklardır. Bunların hepsi doğrudan doğruya veya dolaylı olarak canlı ve cansız varlıklara zarar vermektedir. Suların kirlenmesine karşı alınabilecek önlemler iki grupta toplanabilir:

• Su kullanımında tasarruf sağlayacak önlemler (ev idaresi, tarımsal sulama, sanayide su kullanımı vb.).
• Suları temizleyen teknik önlemler. Birinci gruba giren önlemler, atık kirli su miktarını azaltmayı öngörmektedir.Teknik önlemler ise, suyun kirlenmesini ve kirlenmiş suların arıtılmasını sağlarlar.

SU KİRLİLİĞİNİN ETKİLERİ

İnsan Açısından

Atıksuyun deşarj edildiği ortam (akarsu, göl, deniz, okyanus) verimli kullanılamaz hale gelir. Böylece insan kendi su kaynaklarını kendisi kullanılamaz hale getirir.

Bozulan su ortamından elde edilen kazanç azalır yada yok olur.

Sağlıklı içme suyu bulma zorluğu sonucunda salgın hastalıklar görülür.

 

Ekosistem Açısından

Zaten son derece hassas dengelerle kurulmuş olan ekosistem yapısı bozulur.

Bazı türler göç ederken, istenmeyen türler sisteme hakim olabilir, bazı türler de tamamen yok olarak ekosistem çeşitliliği kaybedilmiş olur.

Bozulan bir ekosistemi insan eliyle yeniden kurmak neredeyse imkansızdır.

Toprak kirliliği

Toprağın verim gücünü düşürecek,toprak kirliliği veya toprak kirlenmesi olarak nitelenir. Toprak kirlenmesi, hava ve suları kirleten maddeler tarafından meydana getirilir. Örneğin, kükürtdioksit oranı yüksek olan bir atmosfer tabakasından geçen yağmur damlacıkları “asit yağışları” halinde toprağa gelir. Toprak içine giren bu asitli sular ağaç kökenlerini, bitkisel ve hayvansal toprak canlılarını zarara uğratır. Toprağın reaksiyonunu etkileyerek besin maddesi dengesini bozar, taban sularını içilmez hale getirir. Aynı şekilde çöp yığınlarından toprağa sızan sular, kirli sulama suları, gübre çözeltileri, radyoaktif maddeler, uçucu küller, toprağı kirleten madde ve kaynaklardır. Toprak kirliliğini önlemek için çok çeşitli teknik geliştirilmektedir.

Toprak Kirliliğinin çevre üzerindeki etkileri

Toprağın doğal yapısının bozulması neticesinde toprak üzerinde bitki ve hayvanlar da barındırmaz Atık sular tarım alanlarının sulanmasında kullanılırsa içindeki kimyasal maddeler toprağa bulaşır ve kirlenmeye neden olur Bu kimyasal maddeler insanlar ve hayvanlara ciddi zararlar verebilir

Egzoz ve baca gazları içinde karbon dioksit, azot dioksit, kükürt dioksit gibi gazlar bulunur Bu gazlar havdaki su buharı ile birleşerek asit damlacıklarını oluştururlar Asit damlacıkları yağmurlarla yeryüzüne iner Bitki ve hayvanlara zarar verdiği gibi toprağa yeni kimyasal maddeler ekleyerek doğal yapısını bozar Erozyon nedeniyle tarıma elverişli topraklarımızın kalınlığı gün geçtikçe azalmaktadır Elverişli toprağın azalması neticesinde özellikle çiftçiler zarar görmektedir

Radyoaktif kirlenme]

Nükleer enerji santralleri, nükleer silâh üreten fabrikalar, radyoaktif madde artıkları radyoaktif kirlenme yaratan başlıca kaynaklardır. Radyoaktif maddeler yaymış oldukları elektronla hava, su, toprak ve bitkilere zarar verir. Radyoaktif maddeye sahip (radyasyonlu) hayvansal ürünler (et, balık, süt, vb.) ve bitkiler, bu zararlı maddeyi besin zinciri ile insanlara ve diğer canlılara taşır. Bunun sonucunda bağışıklık mekanizmasını felce uğratmak, organları zedelemek gibi tedavisi olanak dışı olan hastalıklar meydana gelir.

Işık kirliliği

Işık kirliğinin sebepleri:lazerler ve gereksiz aydınlatmalardır.Işık kirliliği bu sebeplerin gece havada aşırı aydınlık oluşturmasıdır.Bu aşırı aydınlık canlılara zarar vermektedir.Örneğin: • Deniz kaplumbağaları yumurtadan çıktıklarında denizin üzerindeki ay yansımasını ararlar ama aşırı aydınlatmalardan dolayı bir kısmı ayın yansıması ayırt edemez ve bu nedenden dolayı açlıktan veya avlanmaktan dolayı ölmektedir. • Kuşlar uçarken aya göre yön bulurlar.Ama aşırı aydınlatmalardan dolayı hangisinin ay olduğunu bilemezler ve göç edemeyip ölürler. Ve ayrıca gereksiz aydınlatmalar şunlara da sebep olur: • Yeryüzündeki teleskoplar gök cisimlerini gözlemleyemez. • Karbon ayak izini büyütür. Aydınlatmalar bilinçli kullanıldığında bunlardan hiç biri olmaz.Lazerler gökyüzündeki cisimlerin görüntüsünü azalttığı için ışık kirliliğine yol açmaktadır.

IŞIK KİRLİLİĞİNİN ETKİLERİ
Şehrin üzerini bir örtü gibi kaplayan ışık, takımyıldızlarını takip ederek yönlerini bulan göçmen kuşların yollarını kaybetmesine neden olmakta ve böylece soylarının azalmasına neden olmaktadır. İstanbul'da yaşayanlar bilirler. 4. Levent ve çevresinde her geçen gün yeni gökdelenler yükselmektedir. Geceleri buralardan geçenler şayet dikkat etmişlerse bazı gökdelenlerin tepelerinde dönen kuşları görmüşlerdir. Kuşların neden gece boyunca bu ışık etrafında dolaştığını düşündünüz mü hiç? Ya da neden sadece bazılarının tepesinde dolaştıklarını? Bu soruların yanıtı gökdelenlerde kullanılan farklı ışık türleridir. Araştırmalar göstermiştir ki sodyumlu ve cıvalı ışıkların hayvanlar üzerinde farklı etkileri vardır. Ucuz olan cıvalı ışıkların hayvanların üzerindeki etkilerinin daha fazla olduğu saptanmıştır. Sırf bu yüzden göstermelik de olsa ışık kirliliğini önlemek için Empire State binasında senede bir gün karartmaya gidilmektedir.
Hayvanların neden ışıktan etkilendikleri tam olarak anlaşılamasa da, yan etkileri çok fazladır. Bu ışıkların etrafına gelen kuşlar bu ışıkların cazibesi sonucu etraflarından ayrılamıyorlar. Tüm gece ışık etrafında dönen kuşlar avlanamadıkları için açlıktan, binaların camlarına çarparak ya da tüm gece uçmanın yorgunluğundan ölmekte ya da diğer yırtıcı hayvanlara yem olmaktadır. Şekil 4'de gösterilen pasta grafikte de görüldüğü üzere her binanın kuş ölümlerinde

 Gürültü Kirliliği

Gürültü kirliliği nedir
İnsanlar üzerinde olumsuz etki yapan ve hoşa gitmeyen seslere gürültü denir Özellikle büyük kentlerimizde gürültü yoğunlukları oldukça yüksek seviyede olup, Dünya Sağlık Örgütü'nce belirlenen ölçülerin üzerindedir

Gürültü Kirliliği

Kent gürültüsünü artıran sebeplerin başında trafiğin yoğun olması, sürücülerin yersiz ve zamansız klakson çalmaları ve belediye hudutları içerisinde bulunan endüstri bölgelerinden çıkan gürültüler gelmektedir Meskenlerde ise televizyon ve müzik aletlerinden çıkan yüksek sesler, zamansız yapılan bakım ve onarımlar ile bazı işyerlerinden kaynaklanan gürültüler insanların işitme sağlığını ve algılamasını olumsuz yönde etkilemekte, fizyolojik ve psikolojik dengesini bozmakta, iş verimini azaltmaktadır

Gürültünün insan üzerindeki etkileri

1.Fiziksel Etkileri:
Geçici veya sürekli işitme bozuklukları

2.Fizyolojik Etkileri:
Kan basıncının artması, dolaşım bozuklukları, solunumda hızlanma, kalp atışlarında yavaşlama, ani refleks

3.Psikolojik Etkileri:
Davranış bozuklukları, aşırı sinirlilik ve stres

4.Performans Etkileri:
İş veriminin düşmesi, konsantrasyon bozukluğu, hareketlerin yavaşlaması

Gürültüye maruz kalma süresi ve gürültünün şiddeti, insana vereceği zararı etkiler Endüstri alanında yapılan araştırmalar göstermiştir ki; işyeri gürültüsü azaltıldığında işin zorluğu da azalmakta, verim yükselmekte ve iş kazaları azalmaktadır

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı verilerine göre; meslek hastalıklarının 'u, gürültü sonucu meydana gelen işitme kaybı olarak tespit edilmiştir Meslek hastalıklarının pek çoğu tedavi edilebildiği halde, işitme kaybının tedavisi yapılamamaktadır

Çevreyi Koruma İçin Üzerimize Düşen Görevler
*Ambalajında geri dönüşüm işareti olan ürünleri yeğleyin.
*Cam ambalajın binlerce yıldır geri döndüğünü ve içindeki ürünün camla hiçbir etkileşimde bulunmadığını bilerek alın.
*Plastik poşet ve yiyecek kapları gibi plastik ürünleri yeniden kullanın.
*Plastik traş bıçağı, çakmak, tükenmez kalem, folyo pişirme kapları gibi tek ya da çok az kullanımlık ürünleri kullanmayı en aza indirin.
*Az miktardaki alışverişlerinizde plastik poşet kullanmayın

*Büyük boy ürünleri kullanın. Hacmi fazla ürünler hem daha fazla kulanım hem de daha az ambalaj tüketimi demektir.
*Şişe ve kavanoz gibi cam saklama ürünlerini tekrar kullanın.
*Atmak istediğiniz cam malzemeleri organik çöplerle birlikte atmayın. Biriktirip en yakınınızdaki cam kumbaralarına atın.
*Cam şişe ve kavanozları atarken renklileri ve renksizleri ayırın. Metal kapakları çıkartın.
*Çok fazla ambalaj malzemesi kullanılmış ürünleri almayın.
*Çocuklara oyuncak alırken dayanıklı olmasına dikkat edin. Oyuncaklar bozulduklarında çöpe giderler ve geri dönüşümleri çok zordur.
*Hediye olarak sevdiklerinize bir çevre örgütünün üyeliğini verin.

Çevre sorunlarının çözümünde bizlere düşen görevler

1· Ormanlarda izinsiz ağaç kesmeyip, ateş yakmamalıyız.
2· Fabrikaların zehirli atıkları ve kanalizasyon suları akarsulara, göllere ve denizlere akıtılmamalıdır.
3· Çöpleri rastgele çevreye, akarsulara, göllere ve denizlere atmamalıyız.
4· Kaliteli yakıtlar kullanmalıyız.
5· Çevre sorunlarının çözümü için sivil toplum kuruluşlarına yardımcı olmalıyız.
6· Çevre sorunlarının önlenmesi için devletin çeşitli zorunluluklar getirmesi gerekmektedir.
7· Çevre bakanlığı daha aktif bir şekilde çalışmalıdır.
8· Yerel yönetimler çevre sorunlarına daha fazla ilgi göstermelidir.

Hava Kirililiğinin Önlenmesi İçin Neler Yapılabilir?

• Hava kirliliğinin en önemli nedenlerinden olan fosil yakıtlar olabildiğince az kullanılmalı. Bunun yerine doğalgaz, güneş enerjisi, jeotermal enerji vb. enerjilerin kullanımı yaygınlaştırılmalıdır.
• Karayolu taşımacılığı yerine demiryolu ve deniz taşımacılığına ağırlık verilmelidir.Büyük kentlerde toplu taşıma hizmetleri yaygınlaştırılmalıdır. Böylece otomobil egzoslarının neden oılduğu kirlilik azaltılabilir.
• Sanayi kuruluşlarının atıklarını havaya vermeleri önlenmelidir.
• Yeşil alanlar arttırılmalı, orman yangınları önlenmelidir.
• Ozon tabakasına zarar veren maddeler kullanılmamalıdır.

Su Kirliliğinin Önlenmesi İçin Neler Yapılabilir?

• Arıtma tesisleri kurulmalı ve özenle işletilmeli
• Belirli yerlerde nüfus artışının önüne geçilmeli
• İnsanlar bilinçlendirilmeli
• Su kaynaklarının korunması için iyi politikalar geliştirilmeli,plan ve programlar yapılmalı
• Hava ve toprak kirliliğine sebep olan faktörler ortadan kaldırılmalıdır

Toprak kirliliğinin önlenmesi İçin Neler Yapılabilir?

• Verimli tarım topraklarında yerleşim ve sanayi alanları kurulmamalı yeşil alanlar arttırılmalıdır.
• Ev ve sanayi atıkları toprağa zarar vermeyecek şekilde toplanıp depolanmalı ve toplanmalıdır.
• Yapay gübre ve tarım ilaçlarının kullanılmasında yanlış uygulamalar önlenmelidir.

Nükleer enerji kullanımı bilinçli şekilde yapılmalıdır