Vücudumuzun oluşturduğu atık maddeler nedir, hangi organlar temizler?
Hücrelerdeki atık madde olan karbondioksiti alır. Biz nefesimizi geri verirken de hücrelerden toplanan bu karbondioksiti vücudumuzdan dışarı atmış oluruz.
Kanın Böbreklerde Temizlenmesi
Vücutta dolaşmakta olan kan, böbreklerde önce süzme işlemine tabi tutulur. Bu işlemin gerçekleşmesi için böbreklerin içine küçük küçük birçok süzgeç yerleştirilmiştir. Bu süzgeçlerin sayısı ve işlevleri düşünüldüğünde çok açık bir yaratılış mucizesiyle karşılaşılır. Tek bir böbreğin içinde 1.200.000 adet süzgeç vardır. Bu mikro süzgeçlere nefron adı verilir. Bir nefron, bowman kapsülü (nefronun ucunda bulunan, yarı küre şeklinde, kılcal damarlardan oluşan bir yapıdır), glomerulus, malpigi cisimciği ve böbrek damarlarından oluşur. 1.200.000 süzgecin her biri binlerce mikro deliği olan mükemmel bir tasarıma sahiptir.
Kalpten çıkan kanın yaklaşık dörtte biri, böbrek atardamarları aracılığıyla böbreklere gelir. Bu, dakikada bir litreden fazla kan demektir. Kanı getiren damar, böbreğe girer girmez sayısız ince damara ayrılır. Bu ince damarlardan her biri, bir mikro süzgece bağlıdır. Kalbin yaptığı basınç sayesinde kan hızla süzgeç yüzeyine çarpar, zararlı maddeler ve su süzgecin diğer tarafına geçer. Proteinler ve kan hücreleri bu süzgeçten geçemeyecek kadar büyük oldukları için geride kalırlar. Böylece süzgecin diğer tarafına geçmeyen kan süzülmüş ve temizlenmiş olur.
Yaklaşık yumruğumuz büyüklüğündeki bir et parçasının içine 1.200.000 adet süzgeç yerleştirilmiştir. Bu süzgeçlerin her birinde aynı detaylı tasarım eksiksiz olarak mevcuttur. Örneğin her nefronda glomerulus denilen (bowman kapsülü içindeki kılcal damar yumağı) bir bölüm vardır. Bu bölümün özelliklerini kısaca inceleyelim.
Bowman kapsülüne giren glomerulus, burada damar yumağını oluşturmak için birçok kılcal damara ayrılır. Daha sonra bu kılcal damarlar birleşerek yine atardamar olarak kapsülden çıkar.
Vücutta iki atardamar arasındaki kılcal damar ağı yalnızca bu bölgede görülür. Glomerulus kılcalları, iki atardamar arasında bulunduğu için, kan basıncı diğer vücut kılcallarından farklı olarak burada daha yüksektir. Bu bölgede kan basıncının yüksek tutulması özel bir amaca hizmet etmektedir. Kan basıncının yüksek olması nedeniyle süzme işlevi daha etkili gerçekleşir. Yine diğer kılcallardan farklı olarak, bu bölgedeki damar çeperleri iki katlıdır. Bu yapı onlara, hem yüksek basınca dayanma yeteneği kazandırır, hem de protein ve lökositlerin kılcal damarlardan dışarıya çıkmasını engeller.
Bu özellikler sayesinde glomerulus kılcallarından yalnız su ve suda erimiş maddeler bowman kapsülüne geçer. Diğer kılcal damarlarda geri emilim olduğu halde, burada geri emilim yoktur. (Harun Yahya, İnsanın Yaratılış Mucizesi)
Boşaltım Sistemimiz Vücudumuzdan Atıkları Uzaklaştırır
Canlılar hayatsal faaliyetlerini yürütebilmek için dışarıdan besin alırlar. Bu besinleri enerji verici, yapıcı onarıcı ve düzenleyici olarak kullanırlar. Besin içeriklerinin hayatsal faaliyetlerde kullanılmasından sonra kalan su, madensel tuzlar, CO2, amonyak, üre ve ürik asit gibi zararlı maddelerin vücut dışına atılmasına boşaltım denir.Boşaltım olayını gerçekleştiren sisteme de boşaltım sistemi adı verilir. Boşaltım sistemi sayesinde sindirim sonucu hücrelerde oluşan artık maddeler, dışarıdan vücuda girmiş olan zararlı maddeler ve yararlı olmasına rağmen hücrelere fazla gelen maddeler vücut dışına atılır.
Vücudumuz için gerekli besin içerikleri, enerji üretimi için, yapım-onarım için ve düzenleyici olarak kullanılır. Bu sırada vücudumuza zararlı olan ve vücudumuzdan uzaklaştırılması gereken bazı atık maddeler de oluşur. Oluşan atık maddeler vücudumuzdan boşaltımda görevli yapı ve organlar tarafından uzaklaştırılır.
Atık Maddeleri Vücudumuzdan Uzaklaştıran Organlar
Böbrekler, akciğerler, karaciğer, deri ve kalın bağırsak atık maddeleri vücudumuzdan uzaklaştıran organlardır. Bu organlar atık maddeleri idrar, solunum, terleme ve dışkı yoluyla atar. Eğer bu atık maddeler vücudumuzdan uzaklaştırılmadıkları takdirde zehirleyici olabilir. Bunun sonucu olarak vücudumuz görevlerini yerine getiremez. Aşağıdaki şemayı inceleyelim
Deri Vücudumuzdan suyun ve tuzun fazlasını terleme yoluyla dışarı atar.Aynı zamanda bu sayede vücut sıcaklığı da korunmuş olur.
Akciğerler Kan içindeki karbon dioksiti ve suyu soluk verme esnasında vücut dışına atar.
Karaciğer Proteinlerin sindirilmesi sonucunda oluşan zehirli bir maddeyi, daha az zararlı olan üreye dönüştürür.
Kalın bağırsak Su, safra ve besin atıklarının dışkı şeklinde vücuttan atılmasını sağlar.
Böbrekler Kan içindeki zararlı atıkları ve üreyi süzerek idrar şeklinde vücuttan uzaklaştırır.
Boşaltım Sistemimizi Oluşturan Yapı ve Organlar
Besin içeriklerinin hücrelerimiz tarafından kullanılması sonucunda atık maddeler oluşur. Oluşan bu atık maddeler hücrelerimizden kanımıza geçer. Atık maddelerle
kirlenmiş kanın vücudumuza zarar vermemesi için bir an önce temizlenmesi gerekir. Bu atık maddeler vücudumuzdan boşaltım yoluyla uzaklaştırılır. Tıpkı fabrikaların zehirli atıkları temizleyerek uzaklaştıran arıtma tesisleri gibi vücudumuzdan atık maddeleri uzaklaştıran ve boşaltım sistemi adı verilen bir sistem vardır.
Boşaltım sistemimiz; böbrekler, üreter, idrar kesesi ve üretradan oluşur. Böbrekler boşaltım sistemimizin önemli organlarından biridir.
Karaciğerin boşaltımdaki görevi:Hücrelerde solunum olayında bazı besinler (proteinler) parçalandığında amonyak denilen ve çok zehirli olan bir sıvı oluşur. Karaciğer, çok zehirli olan amonyağı, daha az zehirli olan üre ve ürik aside çevirerek boşaltıma yardımcı olur.
Karaciğer, yaşlanmış alyuvarlar hücrelerini parçalar ve oluşan atıklarını safra sıvısı ile bağırsaklara göndererek boşaltım yapar.
Böbreklerin Boşaltım Sistemi İçin Önemi
Böbrekler: Bel omurlarımızın iki yanında yer alan organlarımızdır. Böbreğin şekli fasulyeye benzer. Yaklaşık uzunluğu 10 cm’dir. Böbreklerimizin görevi, vücudumuzun çeşitli faaliyetleri sonucu oluşan atık maddeleri kanımızdan süzerek uzaklaştırmaktır. Kanımızda atık maddelerin yanı sıra karbonhidratların, yağların ve proteinlerin sindirilmesi sonucunda oluşan küçük moleküller ile vitamin ve su gibi yararlı maddeler de bulunur. Öyleyse, böbreklerimizin kanımızı süzerken kanımızın içindeki yararlı maddeleri koruyup atık maddeleri uzaklaştırması gerekir. Peki böbrekler kanımızı süzerek nasıl temizler? Kanımız, böbreğimizin temel birimi olan nefronlar tarafından süzülerek temizlenir.
Önemli NOT:
*Böbrekler, vücutta yaşamsal faaliyetler sonucu oluşan su, üre, ürik asit ve madensel tuzlardan oluşan atık maddelerin kandan süzülerek idrar şeklinde vücut dışına atılmasını sağlar. Yani insanlarda boşaltım olayını gerçekleştiren organ böbreklerdir.
*Süzüntüdeki suyun büyük bir bölümü, glikoz ve diğer besin maddeleri öz bölgesindeki toplama kanalcıkları tarafından emilerek tekrar kana geçer. Bu olaya geri emilim denir. Böylece yararlı maddelerin vücut dışına atılması engellenmiş olur. Süzüntüdeki su ve besinler emildikten sonra havuzcukta kalan sıvıya idrar denir
*Vücudumuzda boşaltıma yardımcı olan organlar: Terleme yolu ile atık maddeleri vücuttan uzaklaştıran DERİ , Solunum sonucu atık karbondioksit v su buharını atan AKCİĞER , bazı maddelerin parçalanması sırasında oluşan zehirli maddeleri sindirim kanalına boşaltan KARACİĞER
*Kanımız böbreğimizin temel birimi olan nefronlar tarafından süzülerek temizlenir. Böbreklerimizin kanımızı süzerek atıkları idrar şeklinde uzaklaştırır.
*Vücuda pompalanan kan, karaciğere gelir ve kandaki amonyak, üre ve ürik aside çevrilir. Kan daha sonra böbrek atardamarı ile böbreklere gelir. (Böbrek atardamarı, aorttan ayrılan damarlardan biridir.)Böbreklere gelen kirli kandaki su, üre, ürik asit ve madensel tuzlar, kabuk bölgesindeki nefronlar tarafından süzülür. Süzülen ve temizlenen kan, böbrek toplardamarı ile böbreklerden uzaklaştırılır.
*Dışkılama: Sindirilmeyen besinlerin sindirim sisteminden atılması olayıdır. Boşaltım olayı değildir.
Boşaltım Sistemi Organları
Boşaltım sisteminde görev yapan bir takım organlar bulunmaktadır
Bu sistem içerisinde görev alan temel organlar ve yapılar böbrekler, üreterler, sidik kanalı ve idrar kesesidir Boşaltım sistemi içinde kanın temizlenmesindensorumlu başlıca organ böbreklerdir Ayrıca, böbreklere yardımcı olarak deri, akciğer, karaciğer ve kalın bağırsak yardımıyla da karbondioksit, fazla su ve mineraller, üre, safra tuzları gibi zararlı atıklar dışarı atılır
Böbrek yetmezliği, böbrek taşı, böbrek iltihabı, nefrit, üremi, albümin, mesane iltihabı, sistit en sık rastlanan boşaltım sistemi hastalıkları olarak sayılabilir
Boşaltım Sistemi Hastalıkları
Boşaltım sistemi hastalıkları, boşaltım sistemimizde bulunan organların görevini yapamayacak şekilde deforme olması veya mikrop kaparak iltihaplanmasıdır En çok rastlanan boşaltım sistemi hastalıklarını, böbrek iltihaplanması(nefrit), mesane iltihabı, albümin, sistit, üremi, böbrek yetmezliği ve böbrek taşı olarak açıklayabiliriz Bu hastalıkların neler olduklarını ise aşağıda detaylı olarak bulabilirsiniz
Böbrek İltihaplanması (Nefrit) Hastalığı:
Nefrit hastalığı vücudumuzda bulunan böbreklerin iltihaplanmasıdır Akut ve kronik böbrek iltihaplanması olmak üzere 2 türlü nefrit vardır Bu iltihap çeşidindeki mikrop, diğer iltihap mikroplarından farklı olmakla birlikte böbreğin dokusuna zarar vererek böbreğin çalışmasını azaltmaktadır
Akut nefritte, böbreğin bulunduğu yerlerde ani ağrılar oluşmaktadır Kişi idrara çıktığında ani yanmalarla kendini gösterir Bazen bir böbrekte bazen de iki böbrekte görülebilir
Kronik nefritte ise, akut nefritin sonrasında oluşmaktadır Akut nefrit tedavi edilmemiş veya fark edilmemiş ise kişide kronik nefrit oluşmuştur
Böbrek Yetmezliği Hastalığı:
Böbrek yetmezliği akut ve kronik olmak üzere iki çeşittir Bu hastalıkta kişide bulunan böbrekler faaliyetlerini tam olarak yapmamaktadır Kişinin böbrek yetmezliğine yakalanıp yakalanmadığını öğrenmek için, kanda bulunan üre ve kreatin oranın bilinmesi gerekir
Böbrek Taşı Hastalığı:
İdrar yollarındaki iltihaplanma sonrası tıkanma durumu oluşmuş ise, idrar yolu ile dışarı atılamayan zararlı maddeler vücudumuza çöker ve böbrek taşlarını oluşturur
Mesane İltihabı (Sistit) Hastalığı:
Sistit denilen boşaltım sistemi hastalığıdır İdrar kesesinin yani mesanenin iltihaplanması sonucu ortaya çıkar Bu yüzden bu hastalığa, mesane ya da idrar kesesi iltihaplanması da denilmektedir
Albümin Hastalığı:
Böbreklerimizdeki idrarı süzmeye yarayan kapsüllerin görevlerini tam olarak yerine getirmemesi nedeniyle ortaya çıkan bir hastalıktır
Üremi Hastalığı:
Kişideki böbreklerin üreyi ayrıştıramaması nedeniyle ortaya çıkan bir boşaltım sistemi hastalığıdır Bu hastalık nedeniyle kandaki üre oranı yükselir
Böbrek Hastalıkları
Böbrek Nedir?
Böbrek, vücudumuzda omurgamızın sağ ve solunda, karnımızın arka duvar kısmına doğru yayılmış olan, temel bir atılım organımızdır Böbreklerimiz yaklaşık olarak 5-7cm eninde 12-15cm boy ölçüsüne sahiptirler Kanımızdaki zararlı maddeleri süzme görevini yerine getiren bu organımız 150-250gr ağırlığındadır Soldaki böbreğimiz sağdaki böbreğimize oranla daha büyüktür Ayrıca böbreklerimiz, nefes aldığımız zamanlarda 2-3 cm aşağıya doğru hareket etmektedirler
Böbrek Hastalıkları Nelerdir?
Vücudumuzdaki her organda olduğu gibi böbreklerimizin de bazı hastalıklara yakalanma riskleri vardır Günümüzde en çok bilinen 6 adet böbrek hastalığı vardır Bunlar;
• Nefrit: Nefronların iltihaplanması sonucu oluşan bir hastalıktır Bu hastalık böbrek yetmezliğinin oluşmasındaki en önemli sebeplerden birisidir
• Albumin: Böbreğimizde bulunan idrar süzme kapsüllerinin tam randımanlı olarak çalışmamasından dolayı oluşan bir hastalıktır
• Böbrek Taşları: Kişide bulunan idrar yollarında oluşan iltihap sonucu eğer bir tıkanma olur ise, buradaki maddeler çökelerek vücudumuzda böbrek taşlarını oluşturmaktadır Bunun sonucunda böbrek taşları da böbreğimizde ciddi anlamda şiddetli ağrı ve kanamalara sebebiyet vermektedir Bazen bu hastalıkta idrarın kanlı çıktığı da görülmüştür
• Üremi: Bu hastalık böbreğin yeterli derecede üreyi süzememesi sonucu oluşmaktadır Bu hastalık kanda bulunan üre miktarı artması sonucu oluşmaktadır
• Böbrek Kanseri: Böbrek kanserinde orta yaş üzeri ve çocuk tümörü olmak üzere iki türlü tümör vardır Orta yaş üzeri tümörüne “renal hücreli karsinom” denilmektedir Çocuk tümörüne ise “Wilm’s tümörü” denilmektedir Bu iki tümörün belirtisi ise, idrarın kanlı olması ve karnınızda oluşan sancılı ağrılardır Eğer tümör erken teşhis edilirse tedavi şansı yüksektir
• Böbrek Yetmezliği: Kronik ve Akut böbrek yetmezliği olarak 2 gruba ayrılmaktadır Kişideki böbreklerin tam olarak görevini yerine getirememesi sonucu bu hastalık ortaya çıkmaktadır Bu hastalığın olup olmadığını, kanımızdaki kreatinin ve üre oranına baktırarak öğrenebiliriz
Böbrek Hastalıklarının Belirtileri Nelerdir?
Yukarıda belirttiğimiz böbrek hastalıklarının belirtileri, diğer hastalıklar kadar kendini kolay kolay ele vermez Böbrek hastalıklarının genel belirtileri ise;
• Sık sık idrar yapmaya çıkma
• Nefes darlığı
• Karın kısmınızda devamlı olarak ağrı
• İdrarın kanlı gelmesi
• Sürekli bulantı hali
• İdrar yapmaya hiç çıkamama
• Ayak ve el bölgelerinde şişme
gibi belirtilerdir
Eğer kendinizde böbrek hastalığından şüpheleniyor iseniz, idrar tahlili yaptırarak bu şüphelerden kurtulabilirsiniz 6 aylık süreçlerde yapılacak idrar tahlilleri böbrek hastalıklarının erken teşhisinde çok önemlidir Bu sayede tedavi edilebilme olasılığı daha yüksektir
Böbrek hastalıklarından korunmanın yolları
Dr Jan Klod Kayuka, yazı dizimizin beşinci bölümünde binlerce kişiyi etkileyen böbrek hastalıklarından korunma yöntemlerini anlattı: "Böbrek hastalığı son derece sinsi şekilde ortaya çıkıp insanın tüm hayatını etkileyebiliyor" Dr Jan Klod Kayuka, yazı dizimizin beşinci bölümünde binlerce kişiyi etkileyen böbrek hastalıklarından korunma yöntemlerini anlattı: "Böbrek hastalığı son derece sinsi şekilde ortaya çıkıp insanın tüm hayatını etkileyebiliyor"
Böbrek hastaları arasına aniden katılanların sayısı, her geçen gün artıyor Tansiyonda üst üste hafif yükselme, ardından son dönemde idrara fazla çıkma gibi basit belirtiler, böbrek yetmezliği gibi son derece ciddi bir hastalığın ilk sinyalleri olarak kabul ediliyor Böbrek hastalığının tedavisi sürerken hayatı da yeniden programlamak gerekiyor Böbrek yetmezliği, Türkiye'deki en önemli sağlık sorunların biri Türk Nefroloji Derneği'nin yayınlarına göre şu anda böbrek yetmezliği olan hastaların sayısı 19 bini geçiyor Vücudun su ve elektrolit dengesini sağlayan böbrekler, günlük alınan su ve beraberinde alınan minerallerin ve tuzların vücutta sabit miktarda kalmasını temin ediyor Bunun sonucunda fazla biriken atık maddeler ise idrarla atılıyor Dr Jan Klod Kayuka, böbreklerin yol açtığı en büyük sorunlardan birinin yetmezlik olduğunun altını çiziyor Birden bire ortaya çıkan bu hastalık daha sonra düzelmesi mümkün olmayan bir sorun olarak insan sağlığını etkiliyor Akut böbrek yetmezlikleri ise daha çok kanamalar, enfeksiyon hastalıkları bazen de toksit maddelere maruz kalma sonucu ortaya çıkıyor Bunun yanı sıra şeker hastalığı, nefrit, taşlı böbrek hastalıkları ve yüksek tansiyon da böbrek yetmezliğine neden olabiliyor Kronik böbrek yetmezliğinin son derece sinsi bir hastalık olduğunu anlatan Dr Jan Kod Kayuka, "Çoğu zaman hastalar bize ulaştığında hastalık ileri döneme varmış oluyor Biz de hemen hastaya acil durumlarda diyaliz vermek durumunda kalıyoruz Hastalar tesadüfen bu hastalıklarını öğreniyorlar En önemli belirti; idrar yapma şeklindeki değişiktir Özellikle geceleri birden fazla idrar yapma ihtiyacının olması veya aşırı miktarda su içme isteği gibi durumlar ilk belirtiler olabilir" diyor
YAŞAM TARZINIZI DEĞİŞTİRİN
Böbrek yetmezliği belirli bir süreci aştıktan sonra diyalizin şart olduğunun altını çizen Dr Kayuka, "Sadece diyaliz değil tabii ki transplantasyon, yani böbrek nakli de gerekebiliyor Bu süreci uzatmak için diyet ve ilaçların büyük önemi bulunuyor" diyor Diyette kişinin alacağı tuz ile protein miktarının büyük önem taşıdığını vurgulayan Dr Jan Klod Kayuka, hastaların yaşam tarzlarını değiştirmesi gerektiğini söylüyor Bunların başında sigarayı bırakmak geliyor Sigaranın böbrek fonksiyonları üzerinde olumsuz etkisi, tıp dünyası tarafından artık kanıtlanmış durumda "Sigara içilmesi, kronik böbrek hastalarında böbrek yetersizliği gelişmesini hızlandırır Ayrıca, bu hastalardaki en sık ölüm nedeni olan kardiyovasküler hastalıkların oluşma riskini artırır Bu nedenle sigaranın bırakılması konusunda hekimlere büyük sorumluluk düşmektedir" diyor
Bol bol su içmeyi ihmal etmeyin
* Her gün 2 litreden fazla sıvı tüketilmeli İdrar üretimi ise, 2 litre civarında olmalıdır Maden suyu, kaynak suyu ve tesisat çeşme sularını, ot çaylarını tercih edin Alkol, kola, aşırı tatlı içecekler ve aşırı sütten kaçının![http://www.frmartuklu.net/images/smilies/nokta.gif]()
